Page 50 - Hekim Sözü Sayı: 3

KÜLTÜR - SANAT

70. yılında 1984 tiyatro sahnesinde

Ozan Toraman *

ecidiyeköy’de Artı Sah- larına karşı nefrete, Büyük Birader’le Okyanusya’sı arasında paralellikler
ne’deyiz. Birazdan Rutkay cisimleşen devlete bağlılığa çağırıyor. kurmayı kolaylaştırırken, Winston’ın
MAziz’in yönetimi ve Taner Devletin size biçtiği rol dışına çıkan var olma, düşünceleri ve duygularını
Birsel’in kurgusundan 1984: Büyük en ufak bir davranışınız (ekrandaki koruma çabası, yaşadığı gerilimler
Gözaltı oyunu başlayacak. Oyunun 14 bir “haine” nefret sergilememeniz silikleşmiş, Orwell’in eserindeki
Aralık’taki ilk sahnelenişinin üzerin- örneğin) en yakınınızdakiler tarafından örgütlülük ve işçi sınıfına inanç yitimi
den aylar geçmiş olmasına rağmen, ispiyonlanmanıza, Sev-Bak’ın (“Sevgi” gibi alt metinler zayıflamış. Oyunun
yaş ortalaması 30’un altında genç bir Bakanlığı) sorgu odalarına ufak bir finali için, kitabın verdiği sorgulatıcı
izleyici kitlesi salonda neredeyse boş yolculuğun ardından, varlığınızın tüm umutsuzluk hissi yerine güncel siyasi
koltuk bırakmamış durumda. delilleriyle beraber “silinmesi”ne ne- bir konumlanışla pes etmeme çağrısı
den olabilir. Kitap sizi mesaisini tarih tercih edilmiş. Bu tercihler konusunda
Yayımlanışının üzerinden geçen 70 yıl, yazımı ve özgür düşünceyi imkansız yargı izleyiciye kalıyor.
bu karanlık, huzursuz edici distop- kılacak yeni dilin yaratımıyla geçiren
yaya gösterilen ilgiyi azaltmak yerine Ger-Bak (“Gerçek” Bakanlığı) çalışanı Oyunun sahnelenişiyle ilgili olarak,
arttırmışa benziyor. Kitap, Türkiye’de Winston’ın düşüncelerine sokar. Wins- Rutkay Aziz ve Taner Birsel’in “Prol”-
2018 yılının en fazla satanları arasın- ton Büyük Birader’in tarih yazımı, lere karşı umudu koruyan ve savunan
da başı çekiyor. Oyuna olan ilgiyi, biat ve gözetimle imal ettiği gerçeklik yaklaşımının bir yansıması olabilecek,
Rutkay Aziz ve Taner Birsel gibi dışında bir “gerçek”e inancını, düşün- “Prol ev sahibi”-Aytaç Öztuna’nın
duayen isimlerle açıklayabilecek olsak ce ve duygularını koruyabilecek midir, spot ışığında söylediği şarkının dra-
da, internet haberleri ilginin ardındaki yoksa iktidar benliğinin son kalıntıları- matikten çok, yabancılaştırıcı bir etki
başka nedenlere işaret ediyor. Örneğin na kadar onu teslim almayı başaracak yarattığını belirtmekte fayda var.
ABD’de özellikle 2013’deki Ulusal Gü- mıdır? Bu devlete karşı örgütlü siyasal
venlik Kurumu (NSA) telefon dinleme bir eylem mümkün müdür, yoksa bu Yazılışının üzerinden geçen 70 yılın
skandalı ve 2017’de Donald Trump’ın yalancı bir umut mudur? ardından, içinde yaşadığımız baskı ve
başkanlığı sonrasında 1984 romanının gözetim toplumu, maruz kaldığımız
satışlarının zirve yaptığı aktarılıyor. Kitabın sahneye uyarlanması birkaç gerçeklik sonrası propaganda altında
tercihi yansıtıyor. 1984’ün dünyası 1984 hala güncel okuyucu ve izleyiciyi
1984’ün dünyasında, daima gözetleyen Winston’ın iç dünyasına girilmeden korkuları ve düşüncesiyle toplumu
ve seslenen, asla kapatılamayan ek- somut olaylar üzerinden aktarılmış. Bu teslim alan bir tek parti iktidarının
ranlar sizi devletin iç ve dış düşman- tercih, günümüz Türkiye’si ile 1984’ün inşasına karşı çıkmaya çağırıyor.

Yönetmen: Rutkay Aziz Uyarlayanlar: Robert Owens,
Wilton E. Hall, William A.Miles Çeviri: Artun Özsemerci-
yan, Celal Üster Kurgu: Taner Barlas Dekor ve Kostüm
Tasarım: Metin Deniz Müzik: Cahit Berkay Reji Asistanı:
Andaç Sayın Işık Tasarım: Mahmut Özdemir Projeksiyon
Oyuncuları: Ali Gül, Gülşah Kıray Barlas, Ezgi Erdilek,
Aykut İşpir, Bekir Akbaş, Özgür Can Akbaş Oyuncular:
Rutkay Aziz, Taner Barlas, Ekin Aksu, Özcan Alpar, Levend
Yılmaz, Aytaç Öztuna, Hüseyin Demir, Hüseyin Uçurtma

*Dr., Hekim Sözü Dergisi Yayın Kurulu üyesi

48 hekim sözü MAYIS-HAZİRAN 2019