Page 27 - Hekim Sözü Sayı 4

SAĞLIK POLİTİKALARI

bu yeni sistemin ileride hem sağlık çalı- mak hekiminin sağlığın sosyal belirleyi-
şanlarının hakları hem de halkın gerçek cileri üzerindeki müdahaleci etkinliği ve
birinci basamak sağlık hizmeti almasında sorumluluğu göz ardı edilmektedir.
yaşanacak sorunlara yönelikti. Bu eleştiri- Seksenli ve doksanlı
leri dile getirenler 224 sayılı kanunun tüm Aile hekimliği uygulamasında toplum yıllar birinci basa-
ilkeleriyle hayata geçirildiği bir birinci ve birey birbirinden ayrılmıştır. Aile
basamak uygulamasını savunmaktaydı. hekimleri toplumun sağlık problemlerini mak sağlık kuruluş-
yeterince gözlemleyebilme şansına sahip larının hem sayısal
224 sayılı kanunla tariflenen sistemde değildirler. Sistemin tüm aileyi bile bir
bir bölgede sağlık hizmetlerinin en iyi bütün olarak kapsayıcılığı yoktur. Her olarak hem de alt
şekilde yürütülmesi için gereken tesisler, birey istediği uzaklıktaki bir hekime kayıt yapı ve insan gücü
lojmanlar, malzeme, araçlar ve personel yaptırabilirken hekimin bireye ulaşabilir-
temin edilmedikçe o bölgede sosyalleştir- liği önemsenmemiştir. Birime ve dolayı- olarak geri bırakıl-
me uygulanamaz (madde 17). Bu şekilde sıyla Aile Sağlığı Merkezinin bütününe dığı, hekimin de-
1963’de Muş ilinde başlayan süreç 1981 kayıt kotası konması aile fertlerinin ğersizleştirildiği bir
yılı sonunda 45 ilde tamamlanmış ve bölünerek farklı aile hekimlerine ve hatta
toplam nüfusun %53,2’sini kapsamıştır. merkezlere kayıt yaptırması sonucunu dönem olarak tarihe
1983 yılında hiçbir altyapısal hazırlık doğurmaktadır. Kaldı ki AH sistemi geçmiştir.
gerçekleştirilmeden başta büyük iller bireye kayıt olma zorunluluğu da getirme-
olmak üzere geriye kalan diğer illerin de mektedir. Kayıtsız nüfusu tespite yönelik
sosyalleştirme kapsamına alındığı ilan özel bir müdahale olmaması bağışıklama
edilmiştir. başta olmak üzere önemli sorunlar oluş-
turmaktadır.
Bu tarihten sonra giderek artan müdaha-
lelerle plansız, programsız, alt yapısız, Birinci basamakta ekip hizmeti bireyin ve
ekipsiz, donanımsız, eğitimsiz ve kaynak- toplumun sağlık sorunlarının tanınması
sız bırakılarak birinci basamağın değer- ve kesin çözümler üretilmesi için çok
sizleştirildiği uygulamalar dönemi yaşan- önemli bir güçtür. 224 te sağlık hizmeti
mış, tedavi edici hekimlik, uzmanlaşma, uygun bir ekip (hekim, hemşire, ebe,
teknoloji kullanımı öne çıkarılmıştır. sağlık memuru, tıbbi sekreter, şoför, hiz-
metli ve ihtiyaca göre eklenen diş hekimi,
224 sayılı kanunun gereği olan ancak Aile psikolog, beslenme uzmanı vd.) tara-
Hekimliği uygulamasıyla terk edilen üç fından verilir. Tüm sağlık çalışanlarının
temel başlık göze çarpmaktadır: Belirli bir sayısı bölgenin ihtiyacına yetecek sayıda
nüfus ve coğrafi bölgeye sunulan hizmet, planlanır. Aile hekimliği sisteminde ise
toplumu ve bireyi bir bütün olarak ele bağlı nüfus kaç olursa olsun, gebe/bebek/
alan hizmet ve sağlık gereksinimi kadar çocuk sayısı kaç olursa olsun bir hekim
sayı ve çeşitlilikte ekip ile hizmet sunu- ve bir aile sağlığı çalışanı hizmet vermek-
mu. Diğer göze çarpan farklılıklar ise tedir. Gereksinim kadar sayı ve çeşitlilikte
sevk zinciri uygulaması ve planlama ve ekiple hizmet sunumu ilkesi uygulanma-
değerlendirmenin tüm toplum kesimle- maktadır.
rinin katılımıyla oluşturulan kurullarca
yapılmasıdır. Aile hekimliği sisteminin getirdiği re-
kabetçi anlayış, bir kapı ardına hapso-
Bireyin sağlığını yaşadığı çevre ve top- lunmuş bireysel çalışma ortamları ve
lumdan ayırarak değerlendirmek sağlığın sözleşme/performans/ceza puanları gibi
evrensel tanımına aykırıdır ve bireye uygulamalar ve geleceği belirsiz baskı
indirgenmiş sağlık sistemleri gerçek bir altındaki çalışma koşulları çalışanları
birinci basamak sağlık hizmeti sunumun- bireysel tutum almaya zorlamakta ve iş
da her zaman eksik kalacaktır. barışını olumsuz etkilemektedir.
Sağlığın sosyal belirleyicileri eğitim, Sağlık müdürlüklerince ihtiyaç belirtilerek
barınma, beslenme, iş, gelir, çevre vb. ilana çıkarılan sıfır nüfuslu birimlerin
etkenlerdir. Yoksulluk, işsizlik, kötü açılması ve yeni nüfus kaydetmeleri
yaşam koşulları, kötü çalışma koşulları, bireysel inisiyatife bırakılmıştır ve he-
eğitimsizlik, kötü kentleşme ve çevre kimlerce tercih edilmemektedir. Bunun
sorunları sağlıklılığı etkileyen çok önemli en önemli sebepleri mesleğin itibarsız-
bileşenlerdir. Günümüzde birinci basa- laştırılması, geleceğinin belirsizliği ve

TEMMUZ-AĞUSTOS 2019 hekim sözü 25