Page 14 - Hekim Sözü Sayı: 6

DOSYA

Sağlık alanında şiddet

olgusunun toplumsal nedenleri

Ali Ergur*

Sağlık çalışanlarına ve özelde hekime yönelik şiddet olgusuna derinlikli

bir şekilde baktığımız zaman, bunun her şeyden önce ekonomik bir dönüşümün
sonucu olduğunu gözlemleyebiliriz.

on yıllarda sağlık çalışanlarına çizilmesi. Zira performans, verimliliği sun, en çok kazanım elde etme arzusu-
yönelik şiddet olaylarına artan içeren ancak, ona bir de insanın bütün nu tahrik eden bir ekonomik düzenin
S bir sıklıkla tanık olmaktayız. manevi varlığıyla çalışma yaşamı- kuruluşu. Bunun sonucunda, her türlü
Sağlık personeline yönelik şiddet va- nın acımasız koşullarında varkalma hizmetin verilmesi sırasında mutlaka
kaları, Türkiye’de artık münferit olay mücadelesine girişmesini ekleyen bir bir müşteri-hizmet veren ilişkisinin
sayılamayacak, belli bir yaygınlığa ve anlayış getirmiştir. kurulması kaçınılmazdır. Bu ilişki ise,
sıklığa sahip bir toplumsal olgu haline sert rekabet koşullarının hüküm sür-
gelmişlerdir. Öyleyse, konuyu sadece 3. El emeğinin, genelde emeğin git düğü bir ortamda doğal olarak şiddet
her bir olayın özgül boyutlarının öte- gide makbul olmaktan çıkması. Sanal içerir; fiziki şiddet içermesi istisnai
sinde, toplumbilimsel bir olgu olarak ve dolaylı eylemlerle en az enerji sarf olsa da doğaldır. Simgesel şiddeti ise
değerlendirmek zorundayız. Böyle bir ederek en fazla kazanımı elde etmenin daima içerir.
bakış, bize çok boyutlu, analitik bir erdem haline gelmesi. Böylece, kısa
düşünüm ekseni sağladığı gibi, çözü- yoldan zengin olmanın bir toplumsal Bu özelliklerden özellikle sonuncu-
me yönelik politikaları üretmemizi de ideal olarak sunulması. suna dikkat ettiğimiz zaman, müşte-
mümkün kılar. 4. Acımasız rekabet koşulları ve ri-hizmet veren ilişkisinin, neo-liberal
piyasanın savunucularının iddialarının
Sağlık çalışanlarına ve özelde hekime performans saplantısının, gayri-insa- aksine, yüksek verim ve kârlılık do-
yönelik şiddet olgusuna derinlikli bir ni bir toplumsal çatışma alanına yol ğurduğu her zaman tartışmaya açıktır.
şekilde baktığımız zaman, bunun her açması. Sınıf aidiyetleri ve mücadele- Zira her ne pahasına olursa olsun en
şeyden önce ekonomik bir dönüşü- sinin geçersiz olduğuna dair ideolojik yüksek verimi elde etmek için, insanı
mün sonucu olduğunu gözlemleyebi- koşullama, bireyleri kolektif eylemin tüketen ve onu atılabilir bir nesneye
liriz. Bilindiği gibi, 1980’li yıllardan gereksizliğine ikna ederken, kendin- indirgeyen eğreti çalışma biçimleri
başlayarak, dünyanın birçok yerinde den başka herkesi rakip ya da düşman egemen olmaktadırlar. Ayrıca sağlık
neo-liberal iktisat politikaları be- olarak algılamasına yol açmıştır. çalışanlarıyla ilgili asıl sorun, hiz-
nimsenmeye başlanmıştır. İçinde 5. Toplumsal değer ve ahlâk normları- metlerin hepsinin aynı mahiyette
yaşamakta olduğumuz bu dönemin nın kayganlaşması ve bireyselleşmesi. kabul edilmeleridir. Sağlık alanına
temel özelliklerini, şiddet olgusuyla da Kolektif eyleme olan inancın zayıfla- bir kez para girmeye başladığı anda,
ilintilendirerek, şöyle ifade edebiliriz: dığı günümüz küresel finans kapitaliz- hasta-sağlık çalışanı ve hasta-hekim
1. Sanayi etkinliklerinin, kapitalist minde, doğru olanın, adaletin ölçüsü ilişkisi, dolayısıyla sağlık hizmetinin
kâr üretme sürecinden ikincil konuma hızla bireysel çıkarlar haline gelmekte- tasavvuru kökten değişecektir; çünkü
düşmeleri. Bunun sonucunda, hizmet- dir. Ötekine karşı duyarsızlık, bireysel sağlık, doğası gereği son derece hassas
ler sektörünün yaygınlaşması. hazların ön plana geçmesi, bireyin bir alandır. Ahlâki olarak bozulmaya,
duruma göre değer belirlemesi, ahlâki ekonomik verimlilikle algılandığında
2. Esnek bir birikim düzeninin kurul- kayganlaşma ve bulanıklaşmanın bir hızla sömürüye açık hale gelmeye son
ması. Sınıf mücadelesi yerine bireysel sonucudur. derece müsaittir. Nitekim, bu yönde
kurtuluşun önem kazanması. Böy- birçok uygulamanın varlığı, özellikle
lece aslolanın sanayi toplumundaki 6. Performans saplantısı içinde, insanı sağlık çalışanlarının kendileri tarafın-
verimlilik kavramının da ötesine geçen insana düşman hale getiren, ölümcül dan bilinmektedir.
performans olgusu olduğunun altının rekabete dayalı, ne pahasına olursa ol-
Sağlık çalışanına yönelik şiddet tam
* Prof. Dr., Galatasaray Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi. bu noktada belirginleşmektedir. Artık

12 hekim sözü ocak-şubat 2020