Page 15 - Hekim Sözü Sayı: 6

DOSYA

bir hasta-hekim-ilişkisi yerine müşte-
ri-hizmet veren ilişkisi kurulmuştur. Bu
durumda, hizmet veren en yüksek perfor-
mansı sergilemek, en kısa zamanda en iyi
çözümü bulmakla yükümlüdür. Hizmetin
parasını doğrudan ya da dolaylı olarak
veren hizmet alan ya da müşteri ise, ken-
disine daima her koşulda en mükemmel
hizmetin sunulmasını talep edecektir. Bir
kez bu ilişki para-temelli olmaya başla-
dığı zaman, bu mantığı geri çevirmenin
olanağı kalmaz. Bireysel adaletin teşvik
edildiği bir ortamda, hasta-hekim ilişki-
sini de özünde şiddet dolu bir hale sevk
eder. Bazı durumlarda, içinde bulunulan
toplumsal hatta fiziki ortam, hastanın
eğitim düzeyi, saldırganlık dürtülerinin
gelişmişliği, karakter özellikleri, sahip
olduğunu düşündüğü iktidar biçim ve
araçları, onun hekimi nesneleştirmesini
kolaylaştırır. Böylece ilişki, özündeki
simgesel şiddetten sıyrılıp fiziki şiddete
dönüşür.
Bununla birlikte, şiddettin doğasında
olan bir başka olguya dikkat çekmemiz
gerekir; bu da başka bir paradokstur:
Şiddet, en onun nesnesi olmaması gere-
ken, en zayıf aktöre yönelir. Dolayısıyla,
hastaya ticari bir zihniyetle yaklaşan he-
kimden ziyade, canını dişine takıp insa-
nüstü bir şekilde çalışan sağlık personeli,
şiddete en çok mâruz kalan olmaktadır. toplumbilimsel çerçevede değerlendirme
Şiddet vakalarının büyük çoğunluğunun zorunluluğu vardır. Eğitim kuşkusuz her
kamu hastanelerinde gerçekleşiyor olması sorunun sihirli anahtarı değildir; an-
bunun açık bir göstergesidir. cak yine de çok belirleyici bir etkendir. Bazı durumlarda,
İletişim tekniklerinin, her düzeyde iyi
Demokratik bir yaklaşımla hasta hakları- kullanılması, hasta-hekim ilişki kanalla- içinde bulunulan
nın önemsenmesi, bunları tek yanlı algı- rının yanlış anlamalara izin vermeyecek toplumsal hatta fiziki
layan, yeterince eğitilmemiş zihniyetler- şekilde açık kılınması önemlidir. Ancak
de, tek taraflı ve hesapsız bir talepkârlık bunların yanı sıra, hastanın hekimle ortam, hastanın
tavrının gelişmesine de neden olmaktadır. kurduğu ilişkiyi sadece hasta lehine değil, eğitim düzeyi, saldır-
Kuşkusuz hasta hakları önemlidir. Ancak hekim lehine de iyi denetleyen bir yapıya
her türlü hak, ancak onları âdil bir şekil- gereksinim vardır. Güvenlik önlemlerinin ganlık dürtülerinin
de kullanma gelişkinliğine sahip insanla- artırılması elbette gereklidir; ancak gerçek gelişmişliği, karak-
rın elinde yapıcı bir sonuç doğurabilir. çözüm değildir. Sorunu farklı düzeylerde ter özellikleri, sahip
Son olarak, özellikle hekime yönelik farklı mücadele biçimleriyle çözmeye
şiddetin daha sosyo-psikanalitik nedenle- yönelik çoklu bir strateji geliştirilmesinde olduğunu düşündü-
rinden birisi, onun temsil ettiği değerlerin yarar vardır. ğü iktidar biçim ve
bir saldırganlık odağı olabilmesidir. Diğer Her durumda sağlık çalışanına şiddet
bir deyişle hekim, emeğin önemini ve olayları bireysel önlemlerle çözülemez; araçları, onun hekimi
erdemini yitirdiği bir çağda, emeği ve kolektif bir mücadelenin örgütlenmesi, nesneleştirmesini
çalışmasıyla bir toplumsal statü edinmiş tıp mesleğinin icrasındaki iktidar yapı-
anlamına gelir. Hekim, bilginin, emeğin, larından toplumsal değerlerin neoliberal kolaylaştırır. Böyle-
çalışmanın bir simgesidir. İnsan bedeni anlayışla biçimlenmesine kadar birçok ce ilişki, özündeki
üzerindeki bilgisiyle özel bir iktidara da sorunu bir bütün içinde değerlendirecek
sahiptir. Bu da, özellikle eğitimsiz has- bilincin gelişmesi önemlidir. Ancak bu simgesel şiddetten
tada bir bozulma hissi yaratacak, gıpta kolektif mücadeleyle olur ve yalnızca sıyrılıp fiziki şiddete
ettiğine saldırarak kendi ezilmişliğini semptomatik olmayan bir şekilde siyasi
bastırma dürtüsüne yenilecektir. dönüşür.
karar alıcılara etki edilebilir ve anlamlı
Çözüm olarak, öncelikle sorunu geniş sonuçlar alınabilir.

ocak-şubat 2020 hekim sözü 13