Page 28 - Hekim Sözü (Sayı 23) Ekim-Aralık 2022

İşyeri hekimliği nereden nereye?

Levent Uygur *

Tarihte ilk kez işçi sağlığı yaklaşımı, M.Ö. 484-425 yılları arasında yaşamış olan
Heredotos tarafından işçilere yeterli besin verilmesi gerektiğinin belirtilmesiyle

karşımıza çıkmaktadır.

arihte ilk kez işçi sağlığı yak- Günümüzde sermayenin dayatması ile işyerlerinde “yönetmeliğin öngördüğü
laşımı, M.Ö. 484-425 yılları kanayan yaramız haline gelen çocuk süre” kadar kalınmasına özen göste-
Tarasında yaşamış olan Here- işçiliği konusunda 1800’lü yıllarda Ro- rildi. İşyerlerinde kalınması gereken
dotos tarafından işçilere yeterli besin bert Owen (1771 -1858), fabrikasında sürenin bir fonksiyonu olarak “en az
verilmesi gerektiğinin belirtilmesiyle on yaşının altında kimseyi çalıştırma- ücret” sınırı getirildi. İşyeri hekimle-
karşımıza çıkmaktadır. dan, çalışma saatini azaltarak, gençler rinin, görevlerini yaparken işverenin
ve yetişkinler için eğitim programları hışmına uğramaması için güvenceleri
Bunu takip eden antik çağ dönemin-
de; Platon (M.Ö. 254-184) çalışma hazırlayarak ve işyerindeki çevre ko- arttırıldı. İşyeri hekimlerinin görevle-
pozisyonlarından ileri gelen şekil bo- şullarını düzelterek “Çırakların Sağlığı rini daha etkin yerine getirebilmeleri
zuklukları, Hipokrates (M.Ö. 460-370) ve Morali” adlı yasanın çıkarılmasında için, yönetiminde söz ve karar sahibi
ise kurşunun zararlı etkileri üzerinde rol oynamıştır. oldukları destek hizmetleri (gezici
röntgen vb.) için girişimler başlatıldı.
durmuştur. 1833 yılında İngiltere’de “Fabrikalar
Sonraki dönemlerde yapılan çalışma Kanunu” ile işe giriş muayenesi ve AKP’Lİ YILLAR…
Ama, ancak 16 yıl dayanabildi.
ve gözlemler günümüz işçi sağlığı ala- periyodik muayene yapmak, hasta iş- 2003’te AKP iktidarının, sözde “işçi
nının temellerini oluşturmaktadır. çilere rapor verilmesi yetkisi hekimlere
verilmiştir. sağlığı ve güvenliği”ne sahip çıkan
Bu kapsamda Agricola (1494-1555) yaklaşımı 4857 Sayılı İş Kanunu’nun
madencilerde ortaya çıkan hastalık- ÜLKEMİZDE İŞÇİ SAĞLIĞI NE yürürlüğe alınması, önce işçi sağlığı
ları “De Re Metallica” adlı yapıtında DURUMDA? hemşirelerini defterden sildi. Ondan
tanımlamış, Paracelsus (1493-1541) 1919 yılında Cenevre’de, Uluslararası sonra da uzun hukuk mücadelelerine
madencilerde ve baca temizleyicile- Çalışma Örgütü (ILO) kurulmuş, işçi karşın, Türk Tabipleri Birliği’nin bu
rinde meslek hastalıklarını saptamış, sağlığı ve güvenliği konusunda birçok alandaki baskın rolünü yok etti.
“De Morbis Metallicis” adlı kitabında, sözleşme çıkarmış, Türkiye Cumhu- AKP döneminde, bu sayede, hızla
bugün pnömokonyoz diye bilinen riyeti 1932 yılında üye olarak birçok artan iş kazası sonucu toplu ölümler,
kronik akciğer hastalıklarının klinik sözleşmeyi imzalamıştır. artan sakatlar ordusu ve hasır altı
tablosunu çizmiş ve bunun endüstri- 8 Haziran 1936 tarihinde çıkarılan edilen dosyalar, birer “cinayet”e, birer
yel gelişmenin sonucu olduğunu dile 3008 sayılı İş Kanunu içerisinde de “insanlık suçu”na dönüştü.
getirmiştir. temel işçi sağlığı ve güvenliği hüküm-
İşçi sağlığının babası olarak bilinen leri yer almıştır. Toplu ölümlerin görüldüğü madenlere,
inşaatlara, tersanelerde işçilerin yeni-
Bernardino Ramazzini (1633-1714) ise 1987 yılında Türk Tabipleri Birliği den iş başı yapmaları bir çaresizliği ve
işyerlerini ziyaret etmiş ve buradaki Merkez Konseyi Başkanlığı dönemin- seçeneksizliği göstermekte olup sosyal
gözlemlerini de ekleyerek “De Morbis de, örnek bir uygulamaya imza atıldı. olamayan iktidarın kusuru olarak
Artificum Diatriba” adlı kitabını 1930’dan beri yasalarımızda var olan ortaya çıkmaktadır.
yazmıştır. Hastalara sorulan klasik so- ama görmezden gelinen “işyeri hekim-
ruların yanına günümüzde önemi daha liği” bir düzene sokuldu. SERMAYE SAHAYA İNİYOR!
da artan ancak 5 dakikalık muayene Sermaye için rantiye alanına çevril-
süresi baskısıyla sorulamayan “Ne iş İşyeri hekimliği yapacakların, meslek mesi için yetersiz kalan 4857 sayılı iş
yaparsınız?” sorusunu ekleyerek hasta- hastalıklarından iş hukukuna kadar kanununun düzenlenmesi adı altında
lık ile iş arasında ilişki kurmuştur. bilgi ve belge sahibi olmaları öngörü- 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş
lerek işyeri hekimliklerinin, doktor- Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kabul
Dr., İTO İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu lar arasında dengeli dağılmasına ve edilmiştir.
*
26 hekim sözü EKİM-ARALIK 2022