Page 37 - Hekim Sözü (Sayı 14) Mart-Nisan 2021

DOSYA

salgının kontrol altına alınabilmesi için Etkeninin bulaşma hızına ve aşıların
yaklaşık 8 milyar olan dünya nüfusu- etkinlik oranlarına göre değişmekle
nun 5.5 milyarının bağışık hale gelmesi birlikte, Türkiye’de nüfusun yaklaşık
gerekmektedir. Bunu sağlamanın iki yolu %70’inin aşılanması gerekmektedir ki bu DSÖ’nün web say-
vardır; hastalığın geçirilmesi veya aşılama da yaklaşık 60-70 milyon kişiye denk gel- fasında yer alan,
yoluyla bağışıklık oluşturulması. Toplum mektedir. Türkiye’de kullanılmakta olan
bağışıklığı düzeyine hastalığın geçirilmesi CoronaVacTM aşısının hafif hastalığı klinik öncesi ve
ile ulaşmayı hedefleyen İsveç gibi ülkeler- ve belirtisiz geçişi ancak %50 oranında klinik aşamada yü-
de bu stratejinin yol açtığı olgu ve ölüm azaltabildiği göz önünde bulundurul- rütülmekte olan aşı
sayıları göz önünde bulundurulduğunda duğunda mümkün olan en fazla sayıda
salgının yayılımını durdurmak için ulaşıl- kişiyi, temin edilecek en etkili aşılarla çalışmalarına ilişkin
ması gereken toplum bağışıklığı oranına aşılamak için gerekli çabanın gösteril- bilgiler her hafta
sadece aşılama yoluyla güvenli bir şekilde mesinin ne kadar önemli olduğu ortaya
ulaşılabileceği daha iyi anlaşılmaktadır. çıkmaktadır. Türkiye; COVAX girişimine salı ve cuma günleri
dahil olmamıştır. Bu nedenle de çok daha güncellenmektedir.
Dünyada, giderek artan eşitsizliklerden, uygun fiyata daha etkili aşı temin etme
daha önce yaşanan pandemilerden ve olanağını da değerlendirememiştir. Dr. DSÖ’nün aşı sayfa-
bağışıklama çalışmalarından elde edilen Nuriye Ortaylı’nın belirttiği gibi “……Co- sında 16 Mart 2021
deneyimler ışığında COVID-19 pande- vax, Oxford-AstraZeneca, Moderna dahil
misi sürecinde de aşılama konusunda yedi aşı ile ön alım anlaşması yapmış tarihinde yapılan
sıkıntı yaşanacağı gözönünde bulundu- durumda. Bu iki aşının da koruyuculuğu güncellemelere göre
rularak COVAX girişimi başlatılmıştır. daha fazla. 50 milyon dolar ödenirse bun- klinik öncesi aşa-
COVAX girişimi, Dünya Sağlık Örgütü lardan birisinden 36 milyon doz almak
(DSÖ), GAVI aşı ittifakı (GAVI Vaccine mümkün. Mutlaka özel bir aşı seçmek mada 182 aşı, klinik
Alliance) ve Salgın Hastalıklara Hazırlık istiyorsanız da biraz daha fazla ödeme aşamalarda 82 aşı
Buluşları Koalisyonu (CEPI-Coalition yapmak gerekiyor. Bu da doz başına üç bulunmaktadır.
for Epidemic Preparedness Innovations) dolar, Sinovac’a verdiğimizin beşte biri.
tarafından kurulan bir tür “aşı kooperati- Bütçe açık veriyor diyeceksiniz, ama 50
fi”dir. COVAX girişimi, DSÖ’nün ACT ya da 100 milyon dolar Türkiye için çok
Hızlandırma (Access to COVID-19 Tools para değil”.
– Accelerator: COVID-19’a Karşı Araçlara
Erişimi Hızlandırma) yapılanmasının MEVCUT AŞILAR
aşılama ayağını oluşturmaktadır. CO- SARS-CoV-2 aşılarına ilişkin güncel
VAX girişimi, aşı dağıtımı için UNICEF bilgilere birçok web sayfasından ulaşı-
ile işbirliği yaparak yoksul ülkelere aşı te- labilmektedir. DSÖ’nün web sayfasında
minini sağlamaya çalışmaktadır. COVAX yer alan, klinik öncesi ve klinik aşama-
girişiminin hedefi, ülkelerdeki nüfusun da yürütülmekte olan aşı çalışmalarına
en az %20’sinin aşılanmasını sağlamaktır. ilişkin bilgiler her hafta salı ve cuma
Bunun için mümkün olduğu kadar çok günleri güncellenmektedir. DSÖ’nün
çeşitte ve miktarda aşının kullanıma hazır aşı sayfasında 16 Mart 2021 tarihinde
hale getirilir getirilmez ilgili yerlere ulaş- yapılan güncellemelere göre klinik öncesi
masını sağlamak üzere bir organizasyon aşamada 182 aşı, klinik aşamalarda 82 aşı
yürütülmektedir. COVAX girişimi kapsa- bulunmaktadır. Türkiye’de faz 2 aşama-
mında ilk aşılar, 24 Şubat 2021 tarihinde sında olduğu belirtilen Erciyes Üniversi-
Batı Afrika ülkesi Gana’ya ulaştırılmıştır. tesi’nde üretilen aşı, DSÖ’nün listesinde
DSÖ yetkilileri, yedi üreticiden tedarik faz 1 aşamasında görünmektedir. Klinik
ettikleri aşılarla, 2021 yılı sonuna kadar öncesi aşamada Türkiye’den 17 aşı oldu-
en az 2 milyar doz aşı yapmayı hedefle- ğu görülmektedir.
diklerini belirterek 1 milyardan fazla doz
daha tedarik etmenin mümkün olduğunu Mart ayı ortası itibariyle dünyada ruhsat
belirtmişlerdir. veya acil kullanım onayı almış 12 aşı
vardır. Aşılara ilişkin dört çalışma,
Dünya genelinde, 15 Mart 2021 tarihi iti- farklı klinik aşamalarda farklı gerekçelerle
bariyle, henüz 355 milyon doz COVID-19 durdurulmuştur. Örneğin Avustralya’da
aşısı uygulanmıştır. En fazla aşının Queensland Üniversitesi’nde üretilen bir
yapıldığı ülke ise ABD’dir. Nüfusunu en aşı, uygulandığı kişilerde yalancı anti
yüksek oranda aşılayan ülke İsrail’dir. HIV pozitifliğine yol açtığı için çalışma

MART-NİSAN 2021 hekim sözü 35