Page 14 - Hekim Sözü Ekim-Aralık 2024

GÜNCEL

TİCARİLEŞEN KLİNİK ARAŞTIRMALAR:

SAK egemenliğinin riskleri

ve gerçekleri

Yağız Üresin *

Sağlık ve araştırma sektöre indirgenemez, klinik araştırmanın “pazar”a

dönüşmesi başlı başına patognomoniktir. Tıp kâr amacı güden yapıların tekelinde
şekillenemez. Geleceğin yenilikçi tedavileri ancak bilimsel dürüstlük, etik
sorumluluk ve akademik bağımsızlık ilkeleri temelinde gelişebilir.

nsan sağlığına katkı sağlamayı Maliyet ve Bürokratik Yük cağı öngörülmektedir . Fonların hasta
4
amaçlayan klinik araştırmalar, Artan Maliyetler: Araştırma başına odaklı inovasyon yerine idari işlere
İson yıllarda ticari dinamiklerin maliyetler 2000’lerin başında yakla- aktarılması, bilimsel keşiflerin önüne
baskısı altında dönüşüme uğramak- şık 25 milyon dolar düzeyindeyken, set çekmektedir.
tadır. 1990’ların sonlarından itibaren bugün faz 1 ila faz 3 arasında bir
küresel ölçekte Sözleşmeli Araştır- klinik araştırmanın toplam maliyeti 48 Pratik ve Bilimsel Sorunlar
2
ma Kuruluşları (SAK veya Contract milyon doları aşabilmektedir . SAK’la- Bürokratik Karmaşıklık: SAK’ların ge-
Research Organizations-CROs), klinik rın hizmetleri için talep ettiği yüksek liştirdiği standart operasyon prosedür-
leri ve uyum gereklilikleri, araştırma
araştırmaların %25’ini yönetirken, bu ücretler, bu maliyetlerin önemli bir süreçlerini hantallaştırmakta, belge-
oran 2020’lere gelindiğinde %70’lerin bileşenini oluşturmakta ve nihai olarak lerle boğuşan araştırmacıların bilimsel
3
üzerine çıkmıştır . Bu yapıların hız ve ilaç fiyatlarına yansımaktadır .
1
içgörüler üretmesini zorlaştırmaktadır .
5
maliyet verimliliği sağlama iddiala- Kaynakların Yanlış Dağılımı: SAK’la- Araştırmacıların %45’i, SAK prose-
rıyla sektörde hâkimiyet kurmaları, rın klinik araştırma “pazarında” 2023 dürlerinin araştırma esnekliğini ciddi
maliyet artışı, etik sorunlar ve bilimsel yılında 76,6 milyar dolarlık bir payı şekilde sınırladığını belirtmektedir .
6
bağımsızlık kaybı gibi ciddi eleştirileri olduğunu ancak bu rakamın 2028
de beraberinde getirmiştir. yılına kadar 127,3 milyar dolara ulaşa- Klinik Deneyim Eksikliği: SAK
çalışanlarının önemli bir kısmı hasta
7
* Prof. Dr., İstanbul Tıp Fakültesi Klinik Farmakoloji Bilim Dalı ve Klinik Araştırmalar Etik Kurulu bakımı deneyiminden yoksundur . Bu,
12 hekim sözü EKİM-ARALIK 2024