Page 42 - Hekim Sözü (Sayı 13) Ocak-Şubat 202

ETİK

leştirilmesi için yeni bir alan oluştu- ulaşma, sağlık hizmetlerini iyileştir-
rabilecektir. Teknolojiye ulaşmadaki me, kişilerin özerkliklerini koruma/
eşitsizlikler sağlık hakkına erişimdeki kendilerine yetme konularında katkı
eşitsizlikleri derinleştirebilecek ve bu sunacağı da göz ardı edilmemelidir.
durum adalet ilkesi ile çelişecektir. Nitelikli, ulaşılabilir sağlık hizmetinin
kamusal yaklaşımla, basamaklandırıl-
YASAL BOYUT mış şekilde örgütlenerek, en az değer
Türkiye’de konuya özgü herhangi bir harcayan sağlık politikaları geliştirerek
yasal düzenleme olmadığından, bir za- sağlanabileceği bilinciyle, günümüz
rar oluşması durumunda sorumluluğun koşullarını verili olarak ele alıp teletıp
kimde olduğu ve nasıl tazmin edileceği uygulamalarını olmazsa olmaz yöntem
belirsizdir. Alandaki uygulamaların bilimsel standartlara ve etik ilkelere olarak kabul etmeden ancak tanım-
artışı dikkate alınarak gecikmeksizin uygun sağlık hizmeti sunmalıdır. lanmış durumlarda kullanmak uygun
meslek örgütleri, uzmanlık dernekleri, DİĞER KONULAR olacaktır. Yüz yüze hizmetlerle tutarlı-
hasta dernekleri gibi sosyal taraflara Teletıp uygulamalarının nitelikli emek lığı kanıtlanmış, mesleki standartlara,
danışmak suretiyle konunun yasal olarak kabul edilen hekim emeğinin hasta haklarına ve mesleğin evrensel
çerçevesinin oluşturulması zorunlulu- sömürülmesinin, değersizleştirilmesi- değerlerine saygılı teletıp uygulamaları
ğu vardır. Yapılacak bu düzenleme de nin gerekçesi olarak kullanılabileceği sağlık hakkına erişim için kullanılabi-
Anayasa ve uluslararası insan hakları göz önüne alınmalıdır. lecektir.
sözleşmelerinde yer alan temel ilkelere
uygun bir şekilde kaleme alınmalıdır. Teletıp uygulamaları sırasında yaşa- Söz konusu mesleki standartlar ve etik
nacak teknik sorunlar ve yetersiz alt ilkeler, alana uygunluğu, uygulamaya
Öncelikle Anayasa’nın 56. Maddesi ge- yapı nedeniyle bireylerin zarar görme dahil edilebilecek kişiler, uygulamala-
reğince kişilerin nitelikli sağlık hizmeti- olasılıkları mesleğin en kadim ‘önce rın nasıl gerçekleştirileceği, yaşanacak
ne erişiminin sağlanması gerekmekte- zarar verme’ ilkesi ile çelişecektir. olumsuzluklarda izlenecek yollar TTB
dir. Ayrıca tarafı olduğumuz Avrupa bünyesinde alanın uzmanlarınca be-
Konseyi Biyotıp Sözleşmesi’nin 4. Hekimlerin teknolojiyi yetkin kullana- lirlenmeli, uygulamaların çerçevesinin
maddesinde “Araştırma dahil, sağlık mamaları da benzer sorunlar yaratabi- çizileceği rehberler oluşturulmalıdır.
alanında herhangi bir müdahalenin, il- lecek başka bir etkendir. Hekimlerin Söz konusu rehberler oluşturulurken
gili mesleki yükümlülükler ve standart- teknolojiyi kullanma, yetkinliğe ulaşma DTB’nin Teletıp Etiği Raporu ve Sağlık
lara uygun olarak yapılması gerekir.” ve teletıp hizmetlerinde yanlılıkların Hizmetinin Sağlanması İçin Telesağlık
şeklinde mesleki standartlar belirlen- önlenmesi konusunda aktif adımlar Kullanımına İlişkin Kılavuz İlkeler
miş ve 10. maddesinde de herkesin atmaları hastalarına olan sadakatleri- Raporu da dikkate alınmalıdır.
sağlığıyla ilgili bilgiler bakımından özel nin gereğidir.
yaşamına saygı gösterilmesi, kişisel Teletıp uygulamalarının birebir iletişi- Teletıp konusunun yasalarla düzenlen-
bilgilerini inceleyebilmesinin sağlan- me dayanan özelliği ile sağlık hizmet- memiş olması, şüphesiz, yetkililerinin
ması gerektiğine vurgu yapılmıştır. lerinin ekip anlayışıyla sürdürülmesi bu konuda sınırsız bir takdir yetkisi
Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın 23. gerekliliği konusu da birbiriyle çelişen bulunduğu ve hekimlerin etik dışı
davranabilecekleri anlamına gelme-
maddesinde hekimin bizzat muayene durumlar olarak karşımıza çıkmaktadır. mektedir. Hekimler her durumda
etmeksizin tedavisine başlayamayaca- Teletıp uygulamalarının ticarileştiril- mesleki standartlara ve etik ilkelere
ğı, 32. maddesinde ise bizzat mua- mesi durumunda sağlık hizmetlerinin göre davranmakla yükümlüdür. Bu
yene ve tedavi ettiği hastasına rapor yüz yüze verilmesinin sağlayacağı nedenle, hekimlerin idari birimlerce
verebileceği belirtilmektedir. Ayrıca güvencelerin ortadan kalkacağı ve üretilen düzenleyici işlemler ve birey-
6. maddesinde de hekimlerin görevle- nitelikli sağlık hizmeti alıyormuş algısı sel kararlarla ilgili olarak etik sorumlu-
rini yerine getirirken yararlılık, zarar yaratılabileceği unutulmamalıdır. Bu lukları devam etmektedir. Tıp etiğine
vermeme, adalet ve özerklik ilkelerine koşullar devletin halkın sağlık hak- ve meslek kurallarına aykırı sonuçlar
uyması gerektiği dile getirilmiştir. kının gerçekleştirilmesi ödevinden doğuracak teletıp uygulamalarından
Benzer şekilde Tıbbi Deontoloji Tüzü- kaçışına neden olabilecektir. kaçınmak hekimin öncelikli ödevlerin-
ğü’nün 16. Maddesinde de “Tabip ve den biri olacaktır.
diş tabibi bir kimsenin sıhhi durumu SONSÖZ
hakkında, ilmi metodları tatbik suretiy- Hekimler mesleğin en temel etik
le bizzat yaptığı muayene neticesinde ilkelerinden yarar sağlamayı gerçekleş- DİPNOTLAR
edindiği vicdani ve fenni kanaata ve tirmek amacıyla iletişim teknolojilerini 1 Telemedecine. Opportunities and Developments
şahsi müşahadesine göre rapor verir.” hep kullanagelmişlerdir. Ancak teletıp in Member States. World Health Organization
2010 https://apps.who.int/iris/bitstream/hand-
ifadesi bulunmaktadır. Hasta Hakları uygulamalarının hekimlik mesleğinin le/10665/44497/9789241564144_eng.pdf?sequen-
ce=1 &isAllowed=y
Yönetmeliğinde de benzer etik ilkelere altın standardı olan yüz yüze görüş- 2
Eroğlu E ve ark. Etkili İletişim Teknikleri. Ana-
vurgu yapılmıştır. Görüldüğü gibi, meyle gerçekleşen nitelikli hasta hekim dolu Üniversitesi Yayınları, Ocak 2013, Eskişehir,
bir sağlık hizmeti sunum şekli olarak ilişkisinin yerine geçmesi olanaksızdır. sf. 7.
Küçükparlak İ. Tele Sağlık Uygulamaları, Hu-
kabul edilmesi durumunda teletıp Bununla birlikte teletıp uygulamaları- 3 kuki ve Etik Yönleri Üzerine Bir Tartışma. Kişisel
uygulamalarında da hekim, özen yü- nın, herhangi bir nedenle tıbbi yardı- Sağlık Verileri 4. Ulusal Kongresi. https://www.
kisiselsaglikverileri.org/605-kisiselsaglik-verile-
kümlülüğünü yerine getirerek mesleki ma sınırlı erişim olanağı olan hastalara ri-4-kongresi-videolari.html
40 hekim sözü OCAK-ŞUBAT 2021