Page 28 - Hekim Sözü Sayı:5

DOSYA

İklim krizi ve sağlık*

Can Tonbil**

Dünya Sağlık Örgütü’nün verdiği rakamlara göre; Son 50 yılda insan faaliyetlerin-

den ötürü, yani petrol, kömür ve gaz kullanımıyla havaya salınan karbondioksit ve
diğer sera gazları dünyanın iklimini doğrudan etkilemiş durumda.

ilim insanları şu anda ya- deniz seviyesinin yükselmesine, yağış “2019 Küresel Hava Durum raporu”,
şanmakta olan iklim krizinin düzenlerinin değişmesine ve aşırı hava kirliliği sonucu bugün dünyaya
B artık durdurulamayacak hale hava olaylarının daha yoğun ve sık gelen bir çocuğun ortalama yaşam
gelmesine 11 sene kaldığını söylüyor. hale gelmesine neden oldu ve olanca beklentisinin 20 ay kısaldığını ortaya
Bu kriz türler için bir yok oluş sarma- hızıyla da artarak devam ediyor. Kü- çıkardı. Fosil yakıt ve endüstriyel üre-
lına giriş anlamına geliyor. İnsanlık da resel olarak, bildirilen hava durumuna tim kaynaklı hava kirliliği, insan sağlı-
dahil. bağlı doğal afetlerin sayısı, 1960’lar- ğını doğumun ölümüne ağır bir şekilde
dan bu yana üç katından fazla artmış etkiliyor. Hong Kong Çin Üniversite-
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) internet si’nden bir grup bilim insanı tarafın-
sitesinde bu krizin nedeni şu şekilde durumda. Her yıl bu felaketler, başta dan, 6 bin 500 erkeğin spermi üzerin-
açıklanıyor: Son 50 yılda insan faali- gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere de yapılan araştırmaya göre, yüksek
yetlerinden ötürü, yani petrol, kömür 60 binden fazla ölüme neden olmak- düzeydeki hava kirliliği ile “anormal
ve gaz kullanımıyla havaya salınan ta. Fakat iklim değişikliğinin insan sperm şekli” arasında güçlü bir ilişki
karbondioksit ve diğer sera gazları yaşamına etkisi sadece kasırga, sel ve gözlemlendi. İngiltere’nin başkenti
dünyanın iklimini doğrudan etkilemiş toprak kayması gibi doğal felaketler- Londra’da yapılan bir araştırmada ise,
durumda. WHO’nun verdiği rakamlara den ibaret değil. Bu kriz insan yaşamı- ilk kez havadaki zehirli parçacıkların,
göre, Son 130 yılda dünya yaklaşık nı ve sağlığını birçok yoldan doğrudan hamile kadınların akciğerlerinden pla-
0.85˚C ısındı ve 1850’den bu yana her etkilemekte. Temiz hava, güvenli içme sentaya geçtiğine dair kanıtlara ulaşıl-
30 yıl bir öncekinden daha sıcak geçti. suyu, besleyici gıda arzı ve güvenli dı. Çin’de 20 bin kişi üzerinde yapılan
barınma hakkı tehdit altında.
Bu durum da, buzulların erimesine, araştırmada, hava kirliliğinin bilişsel
ABD merkezli araştırma grubu Sağlık zekâya zarar verebileceği belirtilirken,
* Kaynakça 49. sayfadadır. Etkileri Enstitüsü’nün yayınladığı ABD’de yapılan bir başka çalışmada,
**Gazeteci, Çevre Aktivisti
26 hekim sözü EYLÜL - EKİM 2019