Page 19 - Hekim Sözü (Sayı 9) Mayıs-Haziran 2020

DOSYA

diğer benzer hastalıklarda olduğu gibi, yüksek değildi ama sonradan yüksek
kalp hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, test sayısına ulaşılabildi. Ayrıca, bazen
kronik akciğer hastalıkları gibi kronik gereksiz kullanılmasından yakındığı-
hastalıkları olan kişileri daha çok etkiliyor mız bilgisayarlı tomografiler burada işe Pandemi, tüm ül-
ve bu kişilerde daha ölümcül seyrediyor. yaradılar. kelerde siyaseti
Yaş arttıkça bu gibi kronik hastalıklar
arttığı için yaşlı nüfusta ölüm oranı Ülkelerin ve şehirlerin nüfus yoğunluk- yakından etkiledi.
daha fazla oluyor. Bu nedenle, özellikle ları önemli oldu. Hatta, aynı şehir içinde Pandeminin başın-
İtalya’da yaşlı bakım evlerinde ölümler nüfusun daha yoğun olduğu semtler-
çok fazla oldu. Türkiye’nin ise nüfus de hastalığa yakalanma olasılığı daha dan bu yana önemli
piramidinin genç olması avantaj oldu. yüksekti. Çünkü, hastalığın başkalarına darboğazları vardı.
Diğer yandan yaşlılara önem veren bir geçmesi esas olarak insandan insana
kültür içinde olmak da inkar edilemez bir damlacıkların bulaşması sonucu oluyor- Enfeksiyonun tanı-
avantaj sağladı. du. Büyük şehirlerde, emekçilerin yoğun sında, tedavide ve
oldukları mahallelerde, gençlerin veya
Hasta olanların hastaneye yetişmeleri ve çalışan nüfusun ister istemez bir araya enfeksiyon kontro-
uygun bakıma ulaşabilmeleri gerekiyor- gelmesi, marketlere gitmeleri, sosyalleş- lünde önemli sıkıntı-
du. Hastalığın ağır seyretmesi durumun- mek için buluşmaları ve nihayet çalışmak
da yoğun bir destek tedavisi ve gerekirse zorunda olmaları bulaşma riskini artırdı lar yaşandı.
solunum desteği için özel cihazlar kulla- ve enfeksiyonun yaygınlaşmasına neden
nılmalıydı. Büyük şehirlerin hastaneleri- oldu. Kentlerin sosyal sınıfsal yapısı
nin koordine olmaları gerekiyordu. Bunu önemli oldu. Pandemi, yoksul kesimleri
bazı ülkeler başarabildiler. Sağlık sistem- daha çok vurdu ama varlıklı kesimlerin
lerinde hastane yatak sayıları uygun olan kaygıları daha yüksekti.
ve hastaneler arasında koordinasyonu
sağlayabilen ülkeler başarılı oldular. BİLİM VE SİYASET
Türkiye bu ülkelerden biriydi. Pandemi, tüm ülkelerde siyaseti yakından
etkiledi. Pandeminin başından bu yana
Gerekli olduğunda laboratuvar tanısının önemli darboğazları vardı. Enfeksiyonun
konulabilmesi için test yapılması önem- tanısında, tedavide ve enfeksiyon kontro-
liydi. Laboratuvar kapasitesi yüksek olan lünde önemli sıkıntılar yaşandı. Bilimin
ülkelerde ölüm oranları daha düşük oldu. hızlıca yanıt veremediği alanlar vardı ve
Her ülke pandemiden önceki kapasitesi boş kalan yerler hızlıca dolduruluyordu.
oranına göre bir yanıt oluşturdu. Yanıt
kapasitesinin önemli bileşenlerinden Bu çerçevede, bir ilaç politikacıların
birisi de laboratuvar olanaklarıydı. İlk da ilgi alanına girdi. Hidroksiklorokin
başlarda, laboratuvar test kapasitemiz (HK) Coronavirus-19 hastalığında en çok

3
Figür 1. Dünyada COVID-19’un ülkelere göre ölüm oranları. CFR: olgu ölüm yüzdesi (case fatality rate) .

mayIS-HAZİRAN 2020 hekim sözü 17