Page 20 - Hekim Sözü (Sayı 9) Mayıs-Haziran 2020

DOSYA

tartışılan ilaç oldu. Amerika Birleşik
Devletleri Başkanı Trump, ilacın etkili
olduğunu doğrudan ilan etti. Acaba
gerçekten öyle miydi? Bu konuda
bilim insanları ne diyordu? Çalışmalar
nasıldı? Bu gibi soruların yanıtlanma-
sına fırsat kalmadan, hidroksiklorokin
tarafında yer alanlar ve karşısında
olanlar şeklinde bir kutuplaşma yaşan-
dı. İleride bu ilacı, bilimin kutuplaş-
masına bir örnek olarak hatırlayacağız.

BİLİMİN POLİTİZE OLMASINA
TARİHSEL BİR ÖRNEK:
COVID-19 TEDAVİSİNDE
HİDROKSİKLOROKİN
Uzun yıllardan bu yana sıtma tedavi-
sinde kullanılan bir ilaç. Koronavirüs
tedavisinde de sıtma ilacı olarak anıl-
dı. Marsilya’dan Didier Roult ve ekibi,
HK’i sıtmanın yanısıra pek çok başka
infeksiyon haftalığının tedavisinde
kullanılmasını önerdiler. Virüsün
hücre zarına yapışması ve endositoz
yaparak hücre içine girişini birden çok
mekanizmayla engelleyerek etkisini
4
gösterdiği iddia edilmektedir . Ayrıca
bağışıklık sistemi üzerine de etki yapa-
rak, özellikle COVID-19 hastalığında ortaya çıktığında bile yeteri sayıda bir yazıda hidroksiklorokin kullanan
görülen enflamasyona karşı etkili hasta vardı ve bu nedenle pek çok ran- üç hastada ciddi aritmi geliştiği bildi-
olduğunu da ileri sürenler vardır. domize kontrollü çalışmalar başlatıldı. rildi. Bu üç hastadan ikisi, hidroksik-
Bu arada, salgın Avrupa’ya sıçradı. lorokini profilaksi amacıyla kullanan
Daha önce laboratuvar ortamlarında Avrupa’da salgının yayılmasının hekimlerdi .
9
koronavirus ailesinden SARS-CoV ve başlarında, 20 Mart 2020’de HK’nin
MERS’e karşı etkili olduğu gösterildi. yaygın kullanılmasına katkı koyan bir HİDROKSİKLOROKİN İLE İL-
Ancak her hastalık için de, klinik ça- yazı yayınlandı . Marsilya’dan Didier GİLİ KLİNİK ÇALIŞMALAR
7
lışmalarda deneme şansı olmadı. Yıllar Raoult ve ekibinin bu yazısı normal New York’ta 1446 hastanın dahil
sonra, COVID-19 pandemisinin ortaya şartlarda bu dergide yayınlanamazdı. edildiği gözlemsel bir çalışmada, hid-
çıkmasıyla, SARS ve MERS deneyim- Ama insanlık hazırlıksız yakalanmış- roksiklorokin alan ve almayan hastalar
lerinden hareketle, 2020 yılının Şubat tı ve uygun bir antiviral olmaması, solunumun kötüleşmesi sonucunda
ayında klorokin hızlıca laboratuvar pandeminin darboğazlarından biriydi. nefes tüpü takılması veya sağkalım
ortamında denendi . Önceki deneme- Bu yazı, hak ettiğinden çok fazla ilgi açısından karşılaştırıldı. Hidroksiklo-
5
lere benzer şekilde, SARS-CoV-2 virü- gördü. Daha sonra yazının yayımlan- rokin verilmesinin sağkalım açısından
10
sünün hücre içine girişini engellediği dığı derginin editörler kurulu adına bir yararı olmadığı bildirildi . Yine
gösterildi. Aynı etki, klorokinin yanısı- açıklama yapıldı ve yazının standart New York’tan 25 hastaneden 1438
ra hidkroksiklorokin için de gösterild. kalitenin çok altında olduğu belirtildi. hastanın katılımıyla, HK ile birlikte
Aynı etkiyi göstermelerine rağmen, azitromisin alan hastalar değerlendi-
hidroksiklorokinin daha az toksik Hatta öyle ki, salgın döneminin başla- rildi. Bu çalışmada da, Azitromisin ile
olduğu ileri sürüldü ve bu nedenle, rında, bilimsel açıdan yetersiz olan bu birlikte veya tek başına HK kulla-
klinikte klorokin yerine hidroksiklo- yazılara dayanarak sağlık çalışanları nımının ölüm üzerine bir etkisinin
11
rokin kullanılmaya başlandı . Çin’den koruyucu amaçlı hidroksiklorokin olmadığı bildirildi . Fransa’dan dört
6
başlayarak, dünyanın tüm ülkelerinde kullandılar. Salgının başlangıç döne- merkezin katıldığı bir çalışmada,
kullanıldı. Ülkemizde de, COVID-19 minde, 21 Mart 2020’de, Türk Klinik oksijen ihtiyacı olan, ciddi seyirli
için en sık kullanılan ilaç oldu. Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalık- hastalardan 84 HK alan ve 89 HK
ları Derneği bir bildiri yayımlayarak, almayan karşılaştırıldı ve HK yararı
12
Bugüne kadar SARS ve MERS infeksi- hidroksiklorokinin koruyucu amaçlı görülemedi . Çin’den bildirilen, hafif
yonunda sınırlı hasta sayısı nedeniyle kullanılmaması gerektiği konusunda ve orta seyirli 150 hastanın katıldığı
yapılamayan klinik çalışmalar artık uyardı . Bu veriler daha geniş olarak bir çalışmada, HK kullanımı, standart
8
yapılabilirdi. COVID-19 Çin’de ilk yayınlanacaktır. Ülkemizden bildirilen tedavi ile, hastalar randomize edilerek
18 hekim sözü mayIS-HAZİRAN 2020