Page 35 - Hekim Sözü - Sayı 11 - Eylül-Ekim 2020

DOSYA

Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası aşılarına erişimin, tıbbi ihtiyaçlar veya
Bölgesel İnfluenza (grip) Merkezi olarak değişen epidemiyolojik durumlar yerine
tanınmış ve influenza aşısı üretimine satın alma gücü ve önceden satın alma
geçilmiştir. 1,2 anlaşmaları imzalama yeteneği ile olması 2020 yılına yeni bir
dünyada adaletsizliği gözler önüne ser-
Ülkemizde aşı üretimi 1996’da DBT ve mektedir. Zengin ülkelerin ön anlaşmaları korona virüs -SARS-
kuduz aşısı, 1997’de BCG aşı üretiminin kontrol edilemezse, diğer ülkeler için özel- COV-2- ile girdik.
kesilmesi ile sona ermiştir. Ülkemiz- likle ilk dönemde yetersiz miktarda aşı
de adım adım gerçekleştirilen sağlıkta sağlanması kaçınılmazdır. Başka ülkeler Kısa zamanda bu
dönüşüm programları çerçevesinde Sağlık için aşıların nasıl sağlanacağını dikkate virüsün COVID-19
Bakanlığı idari ve fonksiyonel açıdan almadan anlaşmalar imzalaması “aşı olarak adlandırılan
yeniden yapılandırılmaya ve özel sektörün milliyetçiliği” olarak tanımlanıyor. Birleşik
sağlık alanına yatırım yapması özendiril- Krallık, kişi başına beş doz için yeterli aşı hastalığının ağır
meye başlanmıştır. Bu amaçlara paralel siparişi verdiğini gösteren en uç örneği yükü ile yüzleştik.
olarak Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitü-
sü, 2 Kasım 2011 tarihinde kapatılmıştır. oluşturmuştur.
Her yıl sonbaharın başlaması ile görülen
2020 yılına yeni bir korona virüs -SARS-
COV-2- ile girdik. Kısa zamanda bu influenza mevsimi, Aralık ve Şubat ayları
virüsün COVID-19 olarak adlandırılan arasında pik yapıp ilkbahar ile beraber
hastalığının ağır yükü ile yüzleştik. sonlanmaktadır. CDC, ABD’de 2019-
Bugün itibari ile (7 Eylül 2020; 10.38) 26 2020 influenza mevsiminin ılımlı geçtiğini
milyon 994 bin 442 olgu ve 880 bin 994 belirtmekle birlikte yaklaşık 40-50 milyon
ölüm meydana geldi. (WHO Coronavirus influenza vakası görüldüğünü, 740 bin
Disease (COVID-19) Dashboard, n.d.) influenza ilişkili hastane yatışı olduğunu
COVİD-19 Pandemisiyle aşı üretiminin ve 24 ile 62 bin arasında influenza ilişkili
ne kadar stratejik öneme sahip olduğu bir ölüm olduğunu rapor etmiştir. Mevsim-
kez daha ortaya çıkmıştır. Aşının bulun- sel influenzaya karşı sahip olduğumuz
masını ülkelerin prestiji olarak değerlen- en iyi savunma yıllık influenza aşısıdır.
dirilmesinin yanında faz 3 çalışmaları Influenza aşısına ulaşım ve yaptırmanın
tamamlanmadan liderlerin çocuklarına önündeki engellerin kaldırılması, eşlik
bile SARS-COV-2 aşısı yapıldığı duyurul- eden hem vakalarda hem de hastalık şid-
muştur. DSÖ dünyada süren aşı çalış- detinde azalma, sonbaharda, yönetilebilir
malarının listesini 3 Eylül 2020 tarihinde bir halk sağlığı sorunu ile yönetilemez bir
güncelleyerek yayımladı. Şu anda dünya sorun arasındaki farkı oluşturacaktır. Bu
çapında COVID-19 için yaklaşık 176 farklı bakımdan öncelikle yüksek risk grubun-
aşı geliştirilmektedir. Bu aşılarda farklı daki sağlık personeli başta olmak üzere
teknolojiler denenmektedir. Klinik değer- tüm risk gruplarına aşılama çalışmalarına
5
lendirme aşamasında 34 ve klinik öncesi önem verilmelidir. Ayrıca hem influenza
değerlendirme sürecinde de 142 çalışma hem de COVİD-19 enfeksiyonu sonrası
devam etmektedir. Klinik araştırma Evre hastalığın komplikasyonlarından olan
3 aşamasındaki sekiz aşı adayının üçü ço- pnömoniye karşı korunmak için riski
ğalma yeteneği olmayan viral vektör aşısı, grubunda olan kişilerin Pneumococ aşısı
üçü inaktif virüs aşısı, ikisi de RNA aşıdır. yapılması önerilmektedir. Ülkemizde
(WHO. DRAFT landscape of COVID-19 2008 yılından itibaren rutin genişletilmiş
candidate vaccines – 3 September 2020, bağışıklama programında uygulanmaya
n.d.). COVID-19 pandemisi ile bir süredir başlanan Pneumococ aşısının teminiyle
ülkemizde yeniden canlandırılmaya çalı- ilgili ciddi aksaklıklar yaşanmaktadır.
şılan aşı çalışmaları hız kazanmıştır. DSÖ
kayıtlarında Türkiye’de11 adet COVID-19 COVID-19 pandemisi sonrası dünyada ül-
aşı çalışması bulunmaktadır. Bu çalışma- kelerin sınırlarının kalktığını gördük. Halk
4
ların tamamı preklinik aşamadadır. sağlığını diğer ülkelerden izole şekilde dü-
şünülemeyeceği bir kez daha anlaşılmıştır.
COVID-19 ile ilgili çok kısa sürede güven- COVID-19 için olduğu gibi, önümüzdeki
li ve etkili bir aşının bulunmasıyla ilgili günlerde yeni aşılara ihtiyacımız olacak.
öyle bir beklenti var ki, dünyada milyarca Başta koronavirüs aşıları olmak üzere
insan onu bekliyor. Bu milyarların büyük aşıların geliştirilmesini, üretilmesi, depo-
bir bölümünün onu ne üretebilecek, ne lanması ve adil dağıtımının sağlanması
de satın alabilecek gücü var. COVID-19 öncelikli hedeflerimiz haline gelmelidir.

EYLÜL-EKİM 2020 hekim sözü 33