Page 20 - Hekim Sözü Nisan-Haziran 2024

DOSYA

Gıda neden pahalı ve sağlıksız

Abdullah Aysu *

Bir tarafta milyonlarca aç, diğer yandan milyarlarca obez var. Her yıl açlıktan
36 milyon, çok yemenin getirdiği hastalıklardan 29 milyon kişi ölmektedir.

Diğer yandan dünyada üretilen gıda miktarı yüzde110 olmasına rağmen, 1 milyar
civarında insan aç, 1,3 milyar insan gizli açlık çekmekte, 1,5 milyar insan ise obez.

ünya genelinde üretilen tahıl- gıdayı kontrol etmeleriyle mümkün. çaresizlik, yemeği-gıdayı hiçbir zaman
ların üçte biri hayvan yemi ve Bu nedenle gıda ve tarım şirketleri ile olmadığı kadar politikleştirmektedir.
Dbiyoyakıt olarak kullanılıyor. hükümetler için önemli olan sağlıklı YEMEK POLİTİK TERCİHTİR
Dünyada 1,3 milyar ton gıda israf gıda üretimi ve tüketiminden çok, Yemek politik bir tercihtir. Bu tercihi
ediliyor, çöp oluyor. İsraf edilen gıda gıdanın ucuz olmasıdır. Ucuz gıda, kültürümüzün, metabolizmamızın ve
miktarı açlık çeken insanların ihtiyacı- çalışanların ücret artışları konusun- ekolojinin gereğine göre değil şirket-
nın yaklaşık dört katı. Gıdada adaleti daki baskıyı da azalttığından mevcut lerin (tüccarlar-sanayicilerin) lehine
sağlamak için şuurumuzu tetikleme sistemin sürebilmesinde kilit bir rol değiş(tiril)eli çok oldu.
görevi görsün diye önce bu korkunç oynamaktadır. Bir yandan sektörün
verileri aktardım. Verilerden de anlaşı- kârlılığının arttırılması diğer yandan Yemek kültürümüz değiştirilmeden
lacağı üzere gıdada adalet sağlanama- sistemin sağlıklı gıdadan çok, ucuz önce her sebze ve meyve, mevsiminde
dığı gibi, her geçen gün paylaşım daha gıdaya öncelik vermesi hükümetlerce üretilir ve tüketilirdi. Ürünler genel
da bozulmaktadır. bu yüzden desteklenmektedir. Devleti olarak yerelde üretilir ve yerelde tüke-
yönetenler tarafından sektördeki şirket tilirdi. Dolayısıyla üretici ile tüketici
Neden?
kârlılığı, “gelişmemiz-kalkınmamız arasındaki mesafe kısaydı. Şimdi oldu-
Tarım, gıda, ecza/kimya şirketleri için gereklidir” diyerek politik arenada ğu gibi uzak ve çok uğraklı değildi. O
istiyor diye, kamu üretimi geliştirme pazarlanmaktadır. zamanlar da meyve sebze fiyatlarının
ve desteklemekten çekildi. Gıdanın yükseldiği olurdu. Ancak iklimin
ticareti ile üretim ve tüketim piyasa- Ancak bu politikalar neticesinde: neden olduğu tahribat, ürünün erken
sını düzenleme işini devlet tamamen - Boşalan köyler, üretemeyen çiftçi- ve geç turfanda olma özelliğinden
bıraktı. Bu konuda meydanı şirketlere ler, şehirlere zorunlu göçler, “yeşil dolayı artardı fiyatlar. Yani arz talep
bıraktı! devrim” safsatasıyla vasfı kaybolmuş meselesi. Fakat bu mesele, tamamen
topraklar, kirletilerek kullanılamaz doğanın belirleyiciliğindeydi. Doğanın
Şirketler bu kadar belirleyici mi?
hale sokulmuş yeraltı ve yer üstü su- o türe sunduğu olanak nedeniyle fiyat
Evet. Bakın dünya tahıl ticaretinin lar, sağlık için her gün biraz daha risk bir miktar artardı.
yüzde 75’ini 5, dünya tohum pazarının oluşturan ürünler-gıdalar, Ayrıca erken ve geç turfanda çeşitler,
yüzde 50’den fazlasını 3, hayvancılık - Daha fazla ürün, zenginlik yerine insan metabolizmasını bir sonraki
sektörünün %99’nu 4, kimyevi gübre daha fazla yoksulluk, toprak tüken- mevsime hazırladığı (uyarladığı)
pazarının yüzde 55’ini 10, endüstriyel dikçe sadece ekonomik olarak değil, için faydalı ve gerekliydi. Tabii ki o
gıda sektörünün yüzde 55’ini 11şirket sosyal olarak da tükenen, toprağa dönemlerde üretim tarzı değişikliğe
kontrol etmektedir. uğramamıştı; yoğun enerji ve kimya-
yabancılaştıkça mesleğine de kendine
Böyle işleyen/işletilen bu gıda de yabancılaşan çiftçiler, sala dayalı değildi. O nedenle sebze
sisteminde şirketlerin kârlılık sevi- - Açlıkla mücadele yolu diye sunulan/ ve meyveler, besin değeri bakımından
yesini artırarak sürdürülebilmesi ve uygulanan bu gelişme ve kalkınma daha zengindi. Bu sayede ürünlerle-gı-
sistemlerinin bekası için gereken yöntemleriyle azalmayan açlık, gıdada dayla ilgili sağlık sorunu pek yaşan-
siyasi istikrarın sağlanabilmesi ancak mazdı. Tarım doğa için kirletici bir
artan sağlıksızlık, büyüyen kıtlık ve unsur değildi daha.
* Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu Kurucu Genel Başkanı, Tarım yazarı Bugün her türlü meyve ve sebzeyi bul-

18 hekim sözü NİSAN-HAZİRAN 2024