Page 28 - Hekim Sözü (Sayı 9) Mayıs-Haziran 2020

DOSYA

Covid-19’un

ekonomik etkileri üzerine

Anıl Aba*

Elbette insan hayatı ekonomik tüm değişkenlerden daha önemli fakat piyasa
ekonomileri milyonlarca insanı yoksulluk, açlık ve ölümle tehdit ettiği için salgının
sebep olduğu ekonomik enkazı incelemek önemli hale geliyor.

algın tamamen sona ermediyse olduğu ekonomik enkazı incelemek ekonomi bir anda bıçak gibi kesilerek
de vaka ve ölüm sayılarının çoğu önemli hale geliyor. daraldı.
Sülkede tepeyi geçip azalmaya COVİD-19 EKONOMİLERİ
başlamasının ardından normalleşme NASIL ETKİLEDİ? Ekonomik daralmaya iki kategori
süreci başladı. Pek çok uzman bunun Karantina, genç ve yaşlılara sokağa üzerinden bakıyoruz: reel sektör ve
için biraz erken olduğunu düşünüyor. çıkma yasağı, kamusal alanlarda hizmetler sektörü. Kriz zamanlarında
Zira ikinci, hatta üçüncü dalgaların toplanma yasağı ve işletmelerin reel rektördeki üretim ve tüketimin
gelmesi ihtimal dahilinde. Ancak siya- kapatılmasıyla birlikte ekonomiler bir kısmı erteleniyor. Yani şahıs ya
siler salgının sebep olduğu ekonomik büyük ölçüde kapandı. Havayolla- da kurumlar salgın sürecinde ihtiyacı
krizin bedelini ödemek istemedikleri rı, konaklama, seyahat acenteleri, olan malları salgın sonrasına erteliyor-
için bir an evvel ekonomilerin açılma- eğlence, kumarhane ve içkili yerler lar. Dolayısıyla salgın boyunca üretim
sından yana. gibi sektörlerde harcamalar yüzde 90’a yapmayan fabrikalar salgın sonrasında
fazla mesai yaparak kayıpların en azın-
Salgın sürecinde ekonomiler kapitalist varan oranlarda azaldı. Buna mukabil dan bir bölümünü telafi edebilirler.
tarih boyunca az görülür oranlarda da- elektrik tüketimi, gıda alışverişi ve in-
raldı. 2008-2009 senelerindeki küresel ternet üzerinden yapılan alışverişlerde Fakat hizmetler için aynı şey söz
çöküşten daha büyük, 1929’daki Bü- az da olsa artışlar gözlemledik. konusu değil. Yani Mart, Nisan,
yük Buhran’dan şimdilik daha küçük Gelirlerinde yüzde 90’lara kadar gerile- Mayıs ve Haziran aylarında boş kalan
bir ekonomik gerilemeden bahsediyo- me yaşayan sektörlerde işten çıkarma- oteller Ağustos ayında duble kapasi-
ruz. Beklentiler 2020 senesi sonunda lar ve süreli/süresiz izin vermelere gi- te çalışamayacak. Uçmayan uçaklar
Çin ve Hindistan hariç bütün ülkelerin dildi. Küba ve Kuzey Kore hariç bütün fazladan uçmayacaklar ya da berber
küçüleceği yönünde. Elbette insan ülkelerde işsizlik görülmemiş oranlara tıraşları üçe katlanmayacak. Dolayısıy-
hayatı ekonomik tüm değişkenlerden ulaştı. Önceki krizlerde bütün şirketler la hizmetler sektöründeki kayıpların
daha önemli fakat piyasa ekonomileri aynı anda kapanmadıkları için ekono- tamamına yakını ekonomiden kaybol-
milyonlarca insanı yoksulluk, açlık ve mideki küçülmeler, işten çıkarmalar ve muş olacak. Bu da, hizmetler sektörü
ölümle tehdit ettiği için salgının sebep iflaslar zamana yayılıyordu. Şimdiyse ekonomisinin yüzde 70’ine varan ge-
lişmiş ve Türkiye gibi gelişmekte olan
* Kadir Has Üniversitesi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi ülkeler için çok ciddi bir sorun.

26 hekim sözü mayIS-HAZİRAN 2020