Page 31 - Hekim Sözü (Sayı 9) Mayıs-Haziran 2020

DOSYA

Kapitalist üretim, tarih boyunca tanık değiştirecek belli ki. Ya da, değiştirmesi
olunan beşinci ve son üretim biçimi. gerekir.
Yaklaşık beş-altı asır önce bayrağı feo- Ne oldu peki Türkiye’de, işler kötüye
daliteden devraldı ve bir başka ‘biçime’ gidince ve alışıldık hamaset, bir bulaşıcı Koşullarımızdan,
devredecek. Dünya çapında bugüne dek hastalık karşısında çaresiz kalınca? çağımızdan, içinde
görülmemiş ölçüde yaygın ve başarıya
ulaşmış bir sistem. Tarihi içinde defalarca Belki de salgının en belirgin sonucu şu: yaşadığımız toplu-
kriz yaşadı ve hepsini insan zayiatı (!) ile ‘Aynı gemideyiz’ söyleminin ne denli mun değerlerinden
aşmasını bildi. Hâlihazırda da bir kriz riyakârca olduğu bir kez daha açıkça
yaşıyor ancak bu kez yapısal bir sorunu görüldü. ‘Evde kal’ sloganı, geminin tümüyle bağımsız
var: ‘Bilişim devrimi,’ daha az emekle birinci sınıf kamaralarıyla makine dairesi bir düşünme eyle-
aynı verimliliği mümkün hale getirdiği çalışanları arasındaki derin ayrımı gözler
için, kapitalizmin temelindeki olgu olan önüne serdi. Ücretli izne çıkarılmayan minin varlığı pek
‘emek sömürüsü’ anlamsız hale geldi. milyonlarca çalışan, evde kalamadı gerçekçi değil.
Nesnel temeli ortadan kalkan bir sistem haliyle. Süreç boyunca alınan tüm ‘idari’
nasıl ayakta kalabilir ya da kalabilir mi, tedbirler, işgücü kaybını asgari düzeyde
bunu göreceğiz. Birkaç kuşak sürecek tutmaya yöneldi. Tabii söz konusu idari
belki. tedbirlerin bir kısmının, hem biçimsel
hem de içerik bakımından hukukun temel
Ancak toplumsal-siyasal yapıların, kül- ilkelerine aykırı olduğunu eklemekte
türün ve yaygın kabul görmüş değerle- yarar var. Sizler de, örneğin İçişleri Ba-
rin değişmesi o kadar kolay değil. Çok kanlığının hangi kararı hangi genelgeyle
zaman alıyor. Şu anda ‘değer’ dediğimiz aldığını ve o genelgenin nerede yayınlan-
her ne varsa, büyük ölçüde hâkim sınıfın dığını arayıp bulmayı deneyebilirsiniz.
yaratısı. Yaşamımızın her anına sirayet Yorucu ve sonuçsuz bir girişim olacağını
eden bir belirleme gücü bu. ‘Olmazsa şimdiden bilmenizde yarar var! Hal böy-
olmaz’ kabul ettiğimiz şeyleri düşünür- leyken salgın, Türkiye’de artık bildiğimiz
sek, çoğunun bizlere egemen sistem anlamda bir devlet mekanizması olmadı-
ve o sistemin ürünü ilişkiler tarafından ğını en açık biçimde ve bir kez daha gös-
belletildiğini fark edebiliriz.
termiş oldu. Anayasa’daki temel ilkelerin
İşte üç dört aydır mücadele ettiğimiz göz ardı edildiğini söylemenin bir değeri
salgın, yani, yazının başında verdiğim ve anlamı olmayacak muhtemelen!
örneğe dönersem eğer, ‘işlerin bir anda Aynı sorundan kaynaklanan ikinci bir
bozulması’ önümüze, olağan zamanlarda sonuç, özellikle iktidar seçmeni olma-
tanık olmadığımız yeni bir dünya çıkardı. yan yurttaş kümelerinin süreç boyunca
Yaldızı dökülmüş, aslında bildiğimiz yaşadığı tedirginlik ve güvensizlik duy-
ama bilmezden geldiğimiz tüm çirkin gusunun aşikâr oluşuydu. Sağlık Bakanı
yönleri ortalığa saçılmış bir dünya. O ‘üslubuyla’ güven vermiş olsa da, idareye
çirkinlik hep vardı. Görmeyelim diye yönelik eleştiriler dinmedi. İdarenin kritik
üzeri maharetle kapatılmıştı ve doğrusu anlarda yalpalaması, yanlış olduğu bir
çoğumuzun işine geliyordu. Tabii, özel- türlü itiraf edilemeyen ‘Umre’ kararı,
likle yönetenlerin. Salgının sarstığı tüm sokağa çıkma yasağı getirileceği çok geç
batı demokrasileri, hiçbir şeyin eskisi gibi duyurulan o meşhur Cuma gecesi yaşa-
olmayacağının farkında ve kapitalizmin nan kriz, maske dağıtılamaması, yerel
güncel versiyonu ayakta kalmak için her yönetimlerin faaliyetlerinin engellenmeye
önlemi almaktan çekinmeyecek. Nitekim çalışılması vs. gibi tercihler/açmazlar,
bir süredir yaşadığı sorunları, otoriter- yönetim yapısının ve karar alma mekaniz-
liğe başvurarak bastırmaya çalışıyordu malarının ne denli zaaf içinde olduğunu
ki bu eğilimin artma ihtimali var. Fakat gösterdi. Tüm bu sorunlar, 2017’de
öngörülebilir bazı gelişmeler haricinde, anayasa değişikliği ile kabul edilen ve
falcılık yapmaktan uzak durmak gerekir. dünyada eşi benzeri olmayan hükümet
Görünen, kapitalizmin vardığı aşamada sistemiyle de yakından ilgili. Hiçbir
neo-liberalizm artık sürdürülemiyor ve bakanın alınan kararları açıklamaya dahi
dünya yeni bir şeylere gebe.
cesaret edememesi ve son sözü sürekli,
Uzun vadeli tahminleri, muhtemel aynı zamanda bir partinin genel başkanı
küresel gelişmeleri bir yana bırakalım olan devlet başkanına bırakması manidar.
şimdilik. Salgın, hem memleketimiz hem Türkiye’de artık sağlam bir bürokrasinin
de bireysel yaşamlarımızda bir şeyleri varlığından söz etmek hiç kolay değil.

mayIS-HAZİRAN 2020 hekim sözü 29