Page 29 - Hekim Sözü (Sayı 14) Mart-Nisan 2021

DOSYA

yoksulları, işsizleri, göçmenleri, mül- klinisyen meslektaşımız komplikasyon-
tecileri, kadınları, farklı etnik köken- lar, sorunlar tanımlıyor. Biliyorsunuz
den grupları vuran eşitsizlikleri daha “long COVID” diye bir şey tarif edi-
derinleştirdiğini ve bundan sonrası için lemeye başlandı. Yani bunların klinik
daha da derinleştireceğini söylemek sonuçlarına dair yeni yeni bilgiler
rahatlıkla mümkün. ortaya çıkıyor. Ekonomik ve toplum-
sal etkileri de olacak. IMF 2020 yılını
aşadığımız pandeminin seyrine, hem
Yde bundan sonra pandemilerin daha “büyük kapanma” olarak adlandırıyor
sık görüleceği söylemine dair görüşleri- ve 1929’daki büyük buhrandan daha
niz nelerdir? büyük bir ekonomik kriz olarak tarif
ediyor. Dolasıyla bunun üretim biçim-
Sorudaki pandemiler daha sık görüle- lerine, çalışma biçimlerine ve ülkelerin
cek vurgunuz çok önemli. Gerçekten ekonomik politikalarına ciddi etkiler
öyle bir dönem yaşıyoruz ki; özellikle doğuracağını düşünüyorum. 2008’deki
çevresel değişim, ekolojik tahribat finansal kapitalist krizden sonra
pandemilerin oluşmasını ve yayılma- 2019’daki COVID, tedarik zinciri krizi
sını kolaylaştıran bir etki gösteriyor. yarattı. Çünkü dünyanın bütün tedarik
Bununla birlikte zoonotik hastalıkların zincirleri Çin’e bağımlıydı. Dolasıy-
sayısında artış ve bu hastalıkların in- la ekonomik sistemlerde bu tedarik
sandan insana bulaşır hâle gelebilecek zincirlerinde de değişim göreceğiz.
Biz artık sağlığı olması, özellikle virüs potansiyelindeki Belki de aşı pasaportu vs. ile ülkelerin
artış çok dikkat çekici. Şu ana kadar aslında bir kapanma süreci, küresel-
kompartmanlara hiç bilmediğimiz yeni zoonotik virüsler leşmenin getirdiği etkilerden bağımsız
bölme lüksüne sahip keşfediyoruz ve bu virüslerin önemli biraz daha defansif bir süreç yaşadığını
bir kısmının da pandemi yapma po- göreceğiz. Bunun toplumsal etkileri
olamayız. Yani in- tansiyeli var. Burada yaban hayatının olacak. Ayrıca yine bu COVID mese-
san, hayvan ve çevre tahrip edilmesi, diğer yandan yabani lesi ile gündeme gelen, takip, gözetle-
sağlığını bir bütün hayvan ticareti, ormansızlaşma gibi me, kontrol gibi aslında farklı sosyal
çeşitli müdahalelerle birlikte hayvan- işlevler ve baskı işlevleri de görebile-
olarak görmemiz larda bir ara konak şeklinde pandemi cek yeni yeni uygulama biçimlerinin
gerekiyor. etkenlerinin oluşmaya başladığını ve oluşmaya başladığını göreceğiz. Aşı
yayılım riski olduğunu görüyoruz. meselesinde yeni gelişmeler olacak.
Dolasıyla biz bundan sonraki dönem- Hem aşı teknolojisinin çok daha hızla
de, burada iklim değişikliğinin de altını geliştiğini, ama bir o kadar da aşı te-
çizmek gerekir, bunlara dur demezsek darikinin, dağıtımının ve paylaşımının
de zaten önümüzdeki 50-100 yılın en çok daha tehlikeli pandemilerle yüz zorlaştığı süreçlerle karşılaşacağız.
önemli sağlık ve sosyal gündemi ola-
cak. Ve giderek de derinleşen sosyoe- yüze geleceğiz. Bu noktada hekimlerin Bence aşı meselesinde ciddi bir tar-
de özelikle göz ardı ettiği önemli bir
konomik eşitsizlikler vardı. Eğer bugün tışma yürütmek gerekiyor. Neden aşı
Japonya’da doğuyorsanız, ortalama konu var. Veteriner halk sağlığı ve kamusal olamıyor, neden kamu parayı
tek sağlık yaklaşımı. Biz artık sağlığı
yaşam süreniz 82 yıl; Siera Leone’de verdiği halde şirketler tarafından fikri
doğuyorsanız 52. Yani arada 30 yıllık kompartmanlara bölme lüksüne sahip mülkiyet de dâhil olmak üzere özel
olamayız. Yani insan, hayvan ve çevre
bir ortalama yaşam süresi farkı var. mülkiyet biçiminde geliştiriliyor? Sağ-
Dünyada en yüksek kişi başı gelirine sağlığını bir bütün olarak görmemiz lık sistemlerini tartışacağız. Yani bizim
gerekiyor. Uluslararası kuruluşlar artık
sahip ülkede doğarsanız en düşük sağlık sisteminde ihtiyacımız olan şey
gelirli ülkeye göre 176 kat daha fazla ülkelerin pandemiye hazırlanabilmesi gerçekte nedir? Pandemilerle mücadele
için yıllık olarak veteriner halk sağlı-
gelire sahip olabiliyorsunuz. Dolasıyla etmek için nasıl bir sağlık istemi olma-
zaten var olan ekonomik eşitsizlikleri ğına, erken uyarı sistemlerine yatırım lı? Bunun daha da yoğun tartışılacağını
yapması gerektiğini söylüyor. Ama biz
derinleştirdi pandemi, aslına bakarsa- düşünüyorum. Ama COVID’in orta ve
nız, bu eşitsizliklerin sınıfsal karakter- ülkemizde veteriner sağlık alanında uzun vadede de devam edecek şekilde,
çalışanları sağlık çalışanı saymıyoruz.
lerini daha çok ortaya çıkardı. Ve biz belki şu ana kadar hiç görmediğimiz
bugün birçok araştırmadan görüyoruz Bizim yeni pandemilere hazırlanmamız yeni eşitsizlikleri de gündeme getiren,
için bütün bunları gözden geçirmemiz
ki cinsiyetler, gelir grupları, etnik derinleşen bir eşitsizlik sorununa yol
kökenler, ırklar arasında çok ciddi ve tek sağlık yaklaşımını benimseme- açacağını, bunun farklı çatışmalar geti-
miz gerekiyor.
eşitsizlikler COVID’de de derin olarak rebileceğini, iklim krizinin etkisinin üs-
yaşandı ve hâlâ da yaşanıyor. Bunu Bunun dışında önümüzdeki birkaç yıl tüne binmesiyle enfeksiyon hastalıkları
ölüm, hastalık verileri ve diğer birçok içerisinde bu pandeminin etkilerini alanında başımızın epey ağrıyacağı bir
veri ile ortaya koyan çalışmalar yapıldı. görmeye devam edeceğiz. Ama orta ve döneme gireceğimizi söyleyebilirim.
COVID’in salgın öncesinde var olan ve uzun vadeli etkileri de olacak. Birçok En azından ilk aklıma gelenler bunlar.

MART-NİSAN 2021 hekim sözü 27