Page 27 - Hekim Sözü (Sayı 14) Mart-Nisan 2021

DOSYA

eki Türkiye’nin pandemiyi kar- Bir diğerini de bize filyasyon diye ak- da övündük. Bu önemli bir şey evet.
Pşılama ve yönetme sürecini nasıl tarılan temaslı takibinde gördük. Sağ- Türkiye’nin yoğun bakım kapasitesi
değerlendiriyorsunuz? lık Bakanlığı’nın Türkiye Büyük Millet kötü değil. Ama salgını bu mantık-
Meclisi’nde yaptığı sunumda gördük lı karşıladığımız için de yayılımını
Aslında bu konuda söylenenler ve ki 15 Nisan’a kadar etkin bir temaslı engelleyemedik aslına bakarsanız.
gerçekte olanlar arasında büyük bir takibi yapılmamış. 15 Nisan dediği- Oysa çok erken dönemde birinci ba-
açı olduğunu söyleyebiliriz. Türki- miz de bizim, ilk dönemde en çok samak tabanlı bir temaslı takibi, etkin
ye 2019 yılında pandemi hazırlık vaka sayılarını gördüğümüz dönem. izolasyon stratejileri izlemiş olsaydık,
planını güncellemişti. Dünya 2 binli Hazırlık diyorsak, bunu da çok erken birinci basamağın etkin çalıştığı bir
yılların başından bu yana influenza dönemde başlatmış olmalıydık. Çünkü test stratejisi yürütmüş olsaydık, ülke
pandemilerine hazırlanıyor. Bizim salgın, özellikle pandemi kontrolünün çapına da çok daha geç yayılan bir
de en çok korktuğumuz influenza üç ayağı var. Vaka yönetimi; yani va- salgın dinamiğiyle karşılaşabilirdik.
pandemisiydi ve Türkiye de pande- kaları bulmak, ayırmak, bunları tedavi Ama öyle olmadığını gördük. Kaldı ki
mi hazırlık planını, ama influenzaya etmek, bulaştırıcılığını engellemek. Türkiye’de 11 Mart’ta resmi vaka açık-
yönelik pandemi hazırlık planını, 2019 Yayılımı önlemek; bunun için temaslı lanmış olmasına rağmen o vakte kadar
yılında güncelledi. 2019 Aralık ayında takibi yapmak, toplumsal hareketli- meslektaşlarımızdan gelen gözlemler,
da bu güncellenmiş raporu açıkladı. liği kısıtlamak, gerekiyorsa salgının bu hastalığın aslında çok öncesinde
Bu olumlu bir şeydi. Niye olumlu bir düzeyine ve zamanına göre okulları, iş Türkiye’de var olduğunu düşündü-
şey? En azından bir pandemi hazırlık yerlerini kısıtlamak vs. gibi. Üçüncüsü rüyordu. Ama nedense Türkiye ilk
konsantrasyonu ve pandemi günde- de aldığınız önlemlerin etkisini değer- vakasını Dünyada da pandeminin ilan
mi olduğunu düşündürüyor insana. lendirmek. Şimdi biz 15 Nisan’dan edildiği gün açıklama yolunu tercih et-
Çünkü bir şeye hazırlanıyorsanız, itibaren temaslı takibine başlamışız, miş oldu. Birinci basamak çok çok geç
planınızı gözden geçiriyorsanız, birçok etkinleştirmişiz. Test meselesinde devreye sokuldu. Türkiye’de şu andaki
şeyi tazelemiş olduğunuz anlamına sıkıntılar yaşamışız. Hazırlık pla- birinci basamak sağlık yapılanması-
gelir. Ama uygulamada bunun pek nında bütün bunların çok nın parçalı olması, entegre
böyle olmadığını gördük. Aslında 10 erken dönemden hayata olmaması söz konusu.
Ocak’ta, Bakanlık operasyon merkezi geçirilmesi gerektiği ya- Yani bir tarafta bir aile
dediğimiz, pandemi hazırlık planında zıyor. Ama bu sürecin hekimliği sistemi
önemli işlevi olan bir yapıyı harekete böyle yürümediğini ile bazı hizmetler
geçirdi. Bir kurul kurduğunu söyledi. gördük. Dolayısıyla yürütüyorsunuz, bu
Aslında bu kurul COVID’e yönelik bir hazırlık çabası bölge tabanlı değil,
bir kurul değildi. Sonradan yapılan olsa da bunun çok kayıtlı kişi listesi ve
açıklamalardan anladık bunu. Bu yapı içselleştirilmemiş nüfus tabanlı; bölge
pandemi hazırlık sürecinde tam da o olduğu anlamına geliyor. tabanlı hizmetlerinizi
döneme denk gelmesi nedeniyle, farklı Ek olarak influenza hazırlık de koca bir ilçe merkezi
kurullarda dikkat çekilen noktalar planını COVID’e adapte etmedik üzerinden yürütüyorsunuz.
yüzünden biraz bu işe konsantre olma biz. Bunu yapabilir miydik? Yapabilir- Pandemide biz bunun olumsuz etkisi-
meselesiyle oluştu. Çünkü biz daha dik. Dünya Sağlık Örgütü yaptı bunu ni bence gördük. Yani 900 bin nüfuslu
hazırlıklı bir yerden başlamış olsaydık, mesela. Yanılmıyorsam 3 Şubat’ta koca bir ilçeyi, Sağlık Müdürlüğü
her şeyden önce test kapasitemizi, yayımladı, COVID hazırlık ve strateji düzeyinde yürütmeye çalıştık. Oysaki
test yapılan yerleri, bütün hazırlıkları dokümanını. Biz de yapabilirdik. Ama sağlık ocağı sisteminde hatırlayalım;
tamamlar ve erkenden başlardık bu yapmadık. Kaldı ki, influenza pande- aynı 900 bin nüfusu bölge tabanlı
işe. Ama gördük ki, 11 Mart’ta ilk mi hazırlık planına uygun ne kadar küçük parçalar halinde, geniş bir
vaka açıklandı ve sonra uzun bir dö- yönetildi, o da tartışılır. ekiple, çok daha etkin bir şekilde izle-
nem Türkiye tek bir yerde test yaptı. yebiliyorduk. Bölge tabanlı hizmetin
irinci Basamak sağlık hizmetleri
Antalya’dan, İstanbul’dan, Sam- Baçısından pandemide çeşitli dene- olmaması da bence birinci basamak
sun’dan alınan örnekler kilometrelerce yimler yaşadık. Bu açıdan gözlemleri- hizmetleri yürütme konusunda büyük
taşınarak Ankara’ya getirilip buralarda niz nelerdir? güçlükler çıkarttı ve zorluklar oluştur-
test edildi. Ben hazırlıktan bunu anla- du. Dolayısıyla pandemi sonrası için
mıyorum mesela. Eğer siz pandemiye Pandemi ya da salgın kontrolü birinci mesela bizim üzerinde tartışmamız
yanıt stratejisi geliştiriyorsanız çok basamak olmadan yapılacak, yürütü- gereken noktalardan bir tanesi bölge
daha erken dönemden bu hazırlıkları lecek bir mücadele değildir. Yani bi- tabanlı, entegre ve koruyucu ekip
tamamlamış, aktif olarak yapmış ve rinci basamak ne kadar etkin çalışırsa hizmetlerinin etkin olduğu bir birinci
o yanıtı başlatmış olmanız gerekiyor. pandemiyi o kadar çabuk ve etkin bir basamak modelini tartışmak. Şu anda-
Dolayısıyla aslında biz hazırlıklıy- şekilde kontrol altına alırsınız. Salgınla ki modelimiz pek buna uymuyor diye
dık, çok iyi hazırlandık, söylemiyle o kadar iyi mücadele edersiniz. Ama düşünüyorum.
gerçekte var olan arasında ciddi bir açı biz salgını hastanelerde ve yoğun lkelerin pandemi deneyimlerine
olduğunu görüyoruz. bakımlarda karşıladık ve bununla Üdair neler söylersiniz?

MART-NİSAN 2021 hekim sözü 25