Page 41 - Hekim Sözü (Sayı 23) Ekim-Aralık 2022

KADIN

yapılan uygulamaları aktaran pane- ortak pek çok başlığa değinilmiştir. Sağlığı ve Aile Planlaması merkezle-
listler günümüzde sağlık hizmetlerinin Üreme sağlığı tarihsel süreç boyunca rinin ve hastanelerin aile planlaması
geldiği noktayı üreme sağlığı üzerin- nüfus politikalarına paralel olarak ele kliniklerinin kapanması ardı ardına
den aktardılar. Panel kadına, kadının alınmış; sağlık hizmetleri içinde yer yaşanmıştır. SGK kapsamında doğum
sağlığına, üreme sağlığı alanındaki alması da yine sağlık politikalarına pa- kontrolü ile ilgili herhangi bir hizmet
haklara ve süreçte yaşanan kayıplara ralel olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizde yer almazken, infertilite ödemeleri
dair oldukça verimli bilgileri yeniden çoğunlukla aile planlaması çerçe- artırılmıştır. Aile sağlığı merkezle-
hatırlamamıza vesile oldu. vesinde değerlendirilmiş, gebeliğin rinden hap, kondom temini ve RİA
önlenmesi, istenmeyen gebeliklerin
Kadın sağlığı, bilindiği üzere, bireysel uygulamasında ciddi azalmalar, per-
ve toplumsal faktörler yanı sıra aile sonlandırılması, nüfus artışı konu- formansa dayalı ödemeler nedeniyle
planlaması ve obstetrik hizmetleri sundaki beklenti ve önceliklere göre eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin
içeren yaygın ve ulaşılabilir sağlık şekillenmiştir. verilmemesini beraberinde getirmiştir.
hizmetlerinin varlığından direk olarak Cumhuriyetin ilk yıllarından 1980’lere Hizmetlerin birinci basamakta veri-
etkilenmektedir. Pek çok toplumda kadar kalkınma planlarında da yer lemez olması, personel eğitimlerinin
kadınların erkeklerden daha fazla bulan, zaman zaman değişen nüfus yetersizliği doğal olarak kadınların bu
oranda hastalık ve sakatlık yaşadığı bi- politikaları, 2000’lerden sonra yeni- hizmetlere erişimini ve beraberinde
linmekte; toplumsal cinsiyet rolünden den yapılandırılmış; son yirmi yılda bilgi düzeyinde azalmaya yol açmıştır.
kaynaklanan ve sağlıklarını etkileyen Türkiye’de değişen sağlık politikaları, Hapların, kondom ve RİA’nın cepten
olumsuzluklar ile birlikte üreme sağlığı üreme ve cinsel sağlık hizmetlerini
ile ilgili sorunları yaşama olasılıkları- de değiştirmiştir. Neo-liberal politi- ödemelerle temin edilmesi yoksulların,
nın yüksek olması da bunun nedenleri kalara paralel gelişen ticarileşmiş ve kırsalda yaşayanların, genç erkek ve
arasında gösterilmektedir. bireyselleşmiş hizmet anlayışı, çalışma kadınların, LGBTİ+’ların, göçmen-
lerin bu hizmetlere erişiminde ciddi
Üreme sağlığı, uzun yıllar doğurgan- yaşamındaki değişiklikler, militarizm, sıkıntılar doğurmaktadır. İstenmeyen
lıkla ilişkilendirilmiş; genellikle anne muhafazakârlığın artışı, patriyarkanın gebeliklerde isteğe bağlı kürtaj yaptır-
ve çocuk sağlığı başlığında ele alınmış- güçlenmesi bu alanın da belirleyicisi ma olanaklarının kamu ve özel sağlık
tır. 1990’lardan sonra bu bakış açısı olmuştur. Kalkınma planlarında do- merkezlerinde azaldığı bilinmektedir.
değişmeye başlamış ve 1994 yılında ğurganlığı azaltıcı planlar terk edilmiş;
Kahire’de yapılan Konferansta üreme çalışma çağı nüfusunun azalmasına Sağlık hizmet sunucuları arasında do-
sağlığı kavramı dile getirilmiştir. da vurgu yapılarak, yaşlanan nüfu- ğum kontrol yöntemleri ve isteğe bağlı
Üreme sağlığı üreme sistemi işlevleri sa yönelik etkin ve uygun zamanlı kürtaj mevzusu neredeyse konuşula-
ve süreci ile ilgili sadece hastalık ve politikaların geliştirilmesi, ailenin ve maz hale gelmiştir.
sakatlığın olmaması değil, tüm bun- dinamik nüfus yapısının korunması Doğum kontrol yöntemlerine erişim
lara ilişkin fiziksel, mental ve sosyal adı altında bir program başlatılmıştır. bir hak ve kadının kendi vücudu ile
yönden tam bir iyilik halinin olması Bu programda aile refahının korunma- ilgili karar alması açısından önemli bir
biçiminde tanımlamaktadır. Aynı sı, aile kurumunun güçlendirilmesi, araç iken, devlet için de bir yüküm-
zamanda, insanların tatmin edici ve iş ve aile yaşamının uyumlaştırılması, lülüktür. Toplumsal ve siyasal alanı
güvenli bir cinsel yaşamlarının olması, toplam doğurganlık hızının artması
üreme yeteneğine sahip olmaları, hedeflenmiştir. Geniş ve büyük aile yeniden tanımlayan siyasal iktidar,
üreme yeteneklerini kullanmada karar modellerinin özendirilmesi, milli ve tam da sözün özüne uygun bir şekilde
verme özgürlüğüne sahip olmaları manevi değerlerin öne çıkarılması, aile politik bir alan olan özel alanı da
demektir. odaklı medya ve iletişim stratejileri de dizayn etmektedir. Bunu yaparken ka-
kalkınma programında yer almıştır. dınları mevcut kazanımlardan geri bir
Üreme sağlığı kazanılmış bir haktır ve Kadının aile ile sınırlanması, ilgili ba- noktaya itmek için elindeki bütün ola-
bu hak insan hakları evrensel bildirge- kanlığın adının değiştirilmesi, söylem nakları seferber etmekte; diğer yandan
si dâhil pek çok uluslararası belgede değişimleri ve paralelinde gelişen en hizmete erişim açısından olanaksızlaş-
yer almıştır. Bu belgelerde sağlık az üç çocuk hatta zamanla beş çocuk tırma yoluna gitmektedir. Kadınlar bu
öncelikli bir alan olarak tanımlanmış, hedefi, çocuk yaşta evlilikler, top-
sağlık hizmetlerinden yararlanmada konuda da birçok alanda olduğu gibi
eşitlik, kadınların güçlenmesi, top- lumsal yapıyı tanımlar ve sınırlarken; daha azı ile yetinmeye ve geri adım
lumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, sağlıkta dönüşüm programı da hizmet atmaya niyetlerinin olmadığını her
her türlü ayrımcılığa son verilmesi, sunumunda birçok değişikliği berabe- fırsatta haykırmakta ve hatırlatmak-
toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin rinde getirmiştir. tadırlar. Sağlık hizmet sunumunun
önlenmesi, doğurganlığın düzenlenme- Sağlık hizmetlerinde finansman, ör- içinde olan bizlere düşen ise gerek
si ve istenmeyen gebeliklerin sonlan- gütlenme ve hizmet sunum biçiminde mesleki pratiklerimizde gerekse meslek
dırılması, güvenli annelik hizmetlerine yaşanan dönüşüm, isteyerek düşükleri örgütümüz içerisinde bu mücadeleye
herkesin ulaşmasının sağlanması gibi yasaklanma girişimleri, Ana Çocuk omuz vermektir.

EKİM-ARALIK 2022 hekim sözü 39