Page 38 - Hekim Sözü (Sayı 24) Ocak-Haziran 2023

ETİK

Yaşamın sonuna ilişkin bildirge

15-16 Aralık 2018 tarihinde Ankara’da düzenlenen “TTB III. Etik Bildirgeler
Çalıştayı”nda yeniden gözden geçirme çalışmaları başlamış ve 24 Kasım 2019
tarihinde TTB Olağanüstü 71. Büyük Kongre’sinde kabul edilmiştir.

ıp alanındaki teknolojik geliş- sağlanmasını ya da belli bir niteliğin ilişkin görüşüne ulaşmanın mümkün
melerin yaşamın son dönemi korunmasını gözetir. Yaşamı destek- olmadığı hallerde “yerine karar verme”
Tüzerinde belirleyici etkileri leyen tedavilerin bir insanın yaşamak düzenekleri işlerlik kazanır. Bu tür bir
bulunmaktadır. Öncelikle bu süreçteki istemeyeceği bir hayatı dayatması ya hasta iradesi bulunmadığı durumda
girişimlerin yaşamı mı ölümü mü uzat- da hastanın ağrı, acı çekme sürecini hastanın temsilcisine yaşamı destek-
tığı, yaşamın kendisinin bizatihi değer uzatması etik açıdan savunulamaz. leyen tedavilerin hastaya olan yararı
olarak mı kabul edileceği, yoksa bir de- Sağlık politikaları yaşam sonuna ilişkin ve yaratacağı sıkıntılar ayrıntılarıyla
ğer olarak kabul edilebilmesi için belir- tedavileri/kararları etkilemektedir. açıklanmalı ve kararları sorulmalıdır.
li niteliklerin mi aranacağı konusunda Yoğun bakım hizmetinin profesyonel Bu bağlamda hastanın yasal temsilcisi-
ikilemler ortaya çıkmıştır. Bu süreçte sınırlar çerçevesinde ve çağdaş bilimsel nin kararları esas alınır. Hastanın yasal
hekimlerin rolleri, yetki ve sorumlu- bilgi temel alınarak verilmesi gerekir. temsilcisinin kararlarının, hastanın en
lukları, yeni gelişmeler çerçevesinde Yoğun bakım hizmeti sosyal güvenlik iyi yararına aykırı olduğunun değer-
yeniden tanımlanmak durumundadır. kurumunun geri ödeme politikaları lendirmesi halinde, hekim hastanın
Özellikle yasal düzenlemelerin güncel ve uygulamaları kapsamına alınmalı- çıkarlarını korumak amacıyla yasal
gelişmeleri yakından izleyememesi, dır. Yoğun bakım hizmetlerinin ticari yollara başvurabilir.
sağlık politikaları ve bunların yarattığı amaçlarla kullanılması etik dışıdır. Kronik hastalığının seyrinde hastaya
ekonomik ve sosyal baskı hekimleri sık Sınırlı kaynakların adil şekilde dağıtıl- yaşam desteği sağlanması öngörülü-
sık “ahlaki sıkıntı” olarak ifade edilen masında hekimlerin de sorumluluğu yorsa, hastanın asıl hekimi, hastanın
durumla karşı karşıya getirmektedir. vardır. yaşam desteği konusunda görüşüne
Yaşamın Sonuna İlişkin Bildirge’nin başvurmalı ve karar verme yeterliğini
hekimlik açısından ciddi belirsizlikler Yaşamın sonuna ilişkin karar verme yitirebileceği durumlar için isteğini
içeren, sıkıntılara ve yoğun kaygılara sürecinde bilimsel kurul ve kuruluşlar; önceden açıklamasını önermelidir.
yol açan bu süreçte hekimler için yol tedavi, tedavinin boşuna oluşu, ölüm
gösterici olması, bir destek ve dayanak hali, kardiyopulmoner resüsitasyonun Hekim gerektiğinde meslektaşları
sağlaması amaçlanmaktadır. (KPR) boşuna tedavi olarak değerlendi- ile konsültasyon yapmalı ve/veya
rilmesi vb durumlarda tıbbi sınırların konseylerle kararı oluşturma yönüne
YAŞAMI DESTEKLEYEN TEDA- oluşturulmasında belirleyici olmalı- gitmelidir.
VİLERİN SONLANDIRILMASI dır. Türk Tabipleri Birliği (TTB) bu
YA DA TEDAVİYE BAŞLANMA- bağlamda, TTB-UDEK çatısı altındaki Özellikle yoğun bakım çalışanlarının
MASI: uzmanlık derneklerine bu çalışmalara yaşayabileceği etik ikilemlerle baş
İleri tıp teknolojilerindeki gelişmelere katkı sunmasını önerir. etmelerine yardımcı olacak “yaşamı
paralel olarak üretilen yaşamı destekle- destekleyen tedavilerin başlatılması
yen araçlar, yaşamı destekleyen teda- Yaşamın sonu kavramından söz ya da sonlandırılmasına ilişkin ülke
vilerin başarısını artırmaktadır. Yaşamı edildiğinde yalnızca yaşlılar, kronik ve çapında geçerli olacak ölçütler” belir-
destekleyen tedavilerin zamansız ölü- ölümcül hastalığı olan hastalar değil, lenmelidir. Bu ölçütler hazırlanırken,
yaşamla bağdaşmayan anomalileri ya
mü engellemeyi amaçlamasına karşın, yaşamı destekleyen tedavilerle elde
bu tedaviler/araçlar beklenen ölümü da gelişme sorunları olan yenidoğan ve edilecek olan tıbbi yarar sadece hasta
ertelemek amacıyla da kullanılabilmek- çocuklar da akla gelmelidir. Yaşamın yönünden değil, toplum yönünden de
tedir. Sınırlı sayıda ve oldukça pahalı sonuna ilişkin konularda karar alma gözetilmelidir.
olan bu özellikteki tıbbi kaynakların süreçleri değerlendirilmeli; karar Tedaviye başlamama, tedaviyi son-
etkin, yararlı ve adil kullanımını sağla- veremeyecek kişilerle ve hastanın karar landırma, boşuna tedavi konularında
mak gereklidir. Öte yandan bu kaynak- veremeyeceği durumlarla ilgili ilkeler karar verme sürecinde Hastane Etik
ortaya konulmalıdır. Bu bağlamda;
ların kullanımında etik ilkelere uygun Kurullarının da yer alması önemlidir.
davranmak gereklidir. Kaynakların adil Tüm yaşam destek tedavilerinde has- Hastane Etik Kurulları karar alma sü-
ve etik kullanımı; tedavinin sağladığı tanın kararı esastır. Hastanın karar ve- recinde hasta ve hasta yakınlarına bilgi
tıbbi yarar ile yaşamın niteliğinde artış remeyecek durumda olduğu ve konuya verilmesinden, konunun tüm tarafları-

36 hekim sözü OCAK-HAZİRAN 2023