Page 42 - Hekim Sözü (Sayı 24) Ocak-Haziran 2023

HUKUK

sı’nca da ele alınmış, Onur Kurulu tartışmalı konuları kesin gibi sunduğu, hayatlarını riske atma, kurumlara ve
tarafından 06.10.2015 tarihinde, doğru olmayan bilgiler verdiği, prog- sağlık sistemlerine duyulan güvene
“verdiği bilgilerin bilimsel olmadığı, ramı kişisel tanıtım ve reklam aracı zarar verme ihtimalinin olduğunu,
halk sağlığına zarar verdiği, bilimsel haline getirdiği, verdiği bilgilerin etik yanlış bilginin toplumda yerleşmiş
araştırma verilerini değerlendirirken olmadığı, halk sağlığına zarar verdiği” güven eksikliğinden ve kurumlara du-
bilimsel gerçekleri yansıtmadığı, yazılı gerekçeleriyle, para cezası verilmiştir. yulan güvendeki çatlaklardan istifade
ve görsel basında, doğruluğu bilimsel Bu ceza Türk Tabipleri Yüksek Onur ederek bunları daha da derinleştirerek,
yöntemlerle ortaya konulmuş bir testin Kurulu tarafından da onanmıştır. bilime ve tıbba duyulan güvene zarar
herhangi bir dayanağı olmaksızın İdari yargı denetiminden de geçerek verdiğini kabul etmiştir. Ancak yanlış
yanlış ve tehlikeli olduğunu söyleyerek kesinleşmiştir. bilgilerin yönetilmesi sırasında, ifade
insanların doğru sağlık hizmeti alma- Dr. Canan Karatay kesinleşmiş karar özgürlüğüne de saygı gösterilmesi
sına engel olduğu, bu testi uygulayan nedeniyle yine Anayasa Mahkeme- gerektiğini, çünkü ifade özgürlüğünün
meslektaşlarını zor durumda bıraktığı, si’ne başvurmuş; Mahkeme 2020/4999 demokratik bir toplumun zorunlu
meslektaşlarını zemmettiği” gerekçele- başvuru numaralı ve 30.03.2023 tarihli temellerinden olduğunu, toplumun
riyle, geçici olarak meslekten alıkoyma karar ile ifade özgürlüğünün ihlal ilerlemesi ve her bireyin gelişmesi için
cezası verilmiştir. Bu ceza Türk Tabip- edildiğine karar vermiştir. Yanı sıra gerekli temel şartlardan birini oluştur-
leri Yüksek Onur Kurulu tarafından bu ihlal nedeniyle, 18.000-TL manevi duğunu ifade etmiştir.
onanmış, idari yargı denetiminden tazminata hükmetmiştir. Anayasa Mahkeme gerekçesinde, Anayasa’nın,
de geçerek kesinleşmiştir. Dr. Canan Mahkemesi tarafından hükmedilen bu ifade özgürlüğüne içerik bakımın-
Karatay kesinleşmiş karar nedeniyle tazminat Hazine ve Maliye Bakanlığı dan bir sınırlama getirmediği, ifade
Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş, tarafından ödenecektir. özgürlüğünün sağlık meseleleri ile
Mahkeme 2018/6707 başvuru numaralı ilgili bilgileri ve fikirleri araştırmayı,
ve 31.03.2022 tarihli karar ile baş- ANAYASA MAHKEMESİ, edinmeyi ve paylaşmayı da içerdiğini
vurucunun ifade özgürlüğünün ihlal DİSİPLİN CEZALARINI İFA- aktarmıştır. Sağlıkla ilgili bilgilerin
edildiğine karar vermiştir. DE ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK sansürlenmesi veya toplumun sağlık
MÜDAHALE OLARAK
ÇEŞİTLİ İLAÇ VE TEDAVİ DEĞERLENDİRMİŞTİR. alanındaki tartışmalara katılımını
YÖNTEMLERİNE YÖNELİK Anayasa Mahkemesi her iki kararında engelleyecek müdahalelerin ifade
AÇIKLAMALAR NEDENİYLE da; disiplin cezası ile yapılan müdaha- özgürlüğünün ihlaline neden olacağını
VERİLEN DİSİPLİN CEZASI lenin, 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği tespit etmiştir.
Dr. Canan Karatay 2016 yılında katıl- Kanunu ile öngörüldüğü, müdahale ile AYM KARARININ AKSİNE,
dığı bir televizyon programında kimi ulaşılmaya çalışılan sağlığın korunma- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ, SAĞLI-
ilaçları ve tedavi yöntemlerini hedef sı amacının kamu düzeninin korunma- ĞIN KORUNMASI AMACIYLA
alan bir konuşma yapmış; “antibiyo- sına yönelik önlemlerin bir parçasını SINIRLANDIRILABİLİR.
tiksiz her şey geçiyor”, “otizme çare oluşturduğunu ve bu nedenle meşru Anayasa Mahkemesi’nin ifade özgür-
var çünkü ana rahminde başlıyor. temelinin bulunduğu sonucuna lüğüne ilişkin genel açıklama ve tes-
...Obez annelerin çocuklarında bu varmıştır. Ancak müdahalenin de- pitlerine katılmakla birlikte, tartışma
hastalıklar/otizm oluyor”, “antidepre- mokratik toplum düzeninin gerekle- konusu açıklamaların ifade özgürlüğü
sanlar kilo aldırır ve şeker hastalığına rine uygun olup olmadığı yönünden kapsamında değerlendirilmesinin
sebebiyet verir. Kolesterol ilaçları gibi. yapılan değerlendirmede, temel hak hukuken mümkün olmadığı kanısın-
Kolesterol ilaçları hem şeker hastalığı ve özgürlükleri sınırlayan tedbirin, dayız. Nitekim Anayasa Mahkemesi
yapar hem depresyon yapar hem de toplumsal bir ihtiyacı karşılaması ve tarafından verilen kararın gerekçesinde
alzheimer yapar”, “sağlıklı besleniyor- başvurulabilecek en son çare niteliğin- de belirtildiği gibi, ifade özgürlüğü
sanız zaten depresyona girmezseniz”, de olması gerektiği, verilen cezanın/ temel bir hak olmakla birlikte mutlak
“kolesterol ilacına başlar başlamaz bir yapılan müdahalenin, demokratik bir hak değildir. Bu hak toplumun
süre sonra ALS tekerlekli iskemleye toplum düzeninin gereklerine uygun meşru çıkarları için kısıtlanabilmekte-
maruz kaldı. Kolesterol ilacı dedik olmadığı ve ifade özgürlüğünü ihlal dir. Bireyin ve toplumun sağlıklarının
kestik düzeldi” ve “hiçbir kanser öl- ettiği sonucuna ulaşmıştır. korunması da bu çıkarlardandır. İfade
dürmüyor kemoterapi öldürüyor” gibi AYM, meslek kuruluşu tarafından, özgürlüğü bağlamında tartışılan açık-
söylemlerde bulunmuş, meslektaşları- lamaların bu gözle değerlendirilmesi
nı hedef alan ifadeler de eklemiştir. kişilerin sağlığı için tehlikeli olabilecek gerekmektedir. Bu bakımdan toplum
yanlış bilgileri hekim sorumluluğuna
Bu açıklamalar da meslek kuruluşu uygun olmayacak şekil ve yöntemlerle sağlığını ve o konuda yeterli bilgi sahi-
tarafından değerlendirilmiş, İstanbul yaydığı gerekçesiyle cezalandırıldığını, bi olmayanların duyarlılığını olum-
Tabip Odası Onur Kurulu tarafından sağlık alanında yanlış bilgilerin yayıl- suz etkileyecek açıklamaların, ifade
13.02.2018 tarihinde; “TV programın- masını önlemek için eylem planları özgürlüğüne daha az yer bırakacağının
da genel ifadeler kullanarak kendisi geliştirmenin ve uygulamanın devletin kabulü gerekir.
dışındaki tüm hekimleri olumsuzla- pozitif yükümlülüklerinden olduğunu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin
dığı, uzmanlık alanı dışı konularda yanlış bilginin kişilerin sağlığını ve 10. maddesine göre, ifade özgürlüğü-

40 hekim sözü OCAK-HAZİRAN 2023