Page 18 - Hekim Sözü Sayı: 1

DOSYA

oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı içermektedir.

Ülkemizde Mevcut Durum:
Finansmanda
gelir gider dengesi- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Temmuz 2018 verilerine göre nüfusun %13.15’i yani
11.033.350 kişi Sosyal Sigorta kapsamı dışındadır. Yasanın çizdiği dar çerçeve (her-
nin bozulması başta hangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan, çalışmayan, SGK’dan gelir ve aylık
prim ödeyemeyen almayan, 18 yaşını doldurmuş ve öğrenci olmayan, aylık geliri asgari ücretin 1/3’ün-
nüfusun kapsam dışı den az) içerisinde yer aldıkları tespit edilmiş, böylece prim ödeme yükümlülüğünden
muaf, primleri devlet tarafından karşılanarak sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmış
bırakılması olmak 8.131.929 vatandaşımız vardır. 2017 Sayıştay raporunda ise 6.411.282 sigortalının Ge-
üzere güvencenin nel Sağlık Sigortası (GSS) primini ödeyemediğini ortaya çıkarılmıştır. (Tablo-1)

daraltılması arayışla-
Bir sosyal güvenlik sisteminin niteliğini finansman yöntemi belirler. Gelirler ve giderler
rını beraberinde arasındaki dengenin sağlanması, sistemin sürdürülebilirliği için zorunludur. Finans-
getirebilir. manda gelir gider dengesinin bozulması başta prim ödeyemeyen nüfusun kapsam dışı
bırakılması olmak üzere güvencenin daraltılması arayışlarını beraberinde getirebilir.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun en önemli gelir kalemlerini primler ve devlet katkısı oluş-
tururken, giderlerinin en önemli kısmını emekli aylık ödemeleri ve sağlık harcamaları
oluşturmaktadır. 2017 yılında gelirlerinin %70,39’nu prim gelirleri, %17,93’nü devlet
katkısı, %11,68’ni ek ödeme, faturalı ödeme ve diğer gelirler; giderlerinin ise %67’sini
emekli aylıkları, %24,84’ünü sağlık giderleri, %8,16’ını ek ödeme, faturalı ödemeler ve
diğer giderler oluşturmaktadır.

AKP Hükümetleri döneminde (2003-2018) SGK’nın mali bütçe gelir-gider arasındaki
dengesizlik kronik hale gelmiş ve toplam 336 Milyar TL “açık” oluşmuştur. (Tablo-2)

SGK finansman açığının en önemli nedenleri;

1.Kayıt dışı sektör ve kayıt dışı istihdam: Kayıt dışı çalışanlar, sigortasız ve gü-
vencesiz çalışmakta, doğal olarak prim ödeyememektedir. Ülkemizde tarım sektöründe,
inşaat sektöründe, küçük çaplı işletmelerde, geçici ve mevsimlik işlerde kayıt dışılığın
diğer sektör ve işletmelere göre daha yoğun olduğu görülmektedir. 2019 bütçe sunu-
munda 2017 yılı sonu itibariyle kayıt dışı istihdam oranı %33,9 olarak açıklanmıştır.

2.Hükümetlerin siyasal kazanımlar için sosyal güvenlik sistemine müdahale
etmesi

3.Aktif/Pasif dengesinde yaşanan bozulmalar: Kurumlara bağlı aktif bir biçimde
çalışan sigortalıların aylık alanlara oranı aktif/pasif oranını sunmaktadır. Bir sosyal
güvenlik sisteminin mali bakımdan ayakta durabilmesi için aktif/pasif sigortalı oranının

Tablo-1

16 hekim sözü OCAK - ŞUBAT 2019