Page 39 - Hekim Sözü Sayı: 1

GÜNCEL SAĞLIK

gecikme olması, hastanelerin coğrafi Hali hazırda yüksek olan ve yükselmeye
uzaklığı, hastane yatışına ve kullanılan devam eden ilaç fiyatları, küresel olarak
ilaçlara bağlı masrafların yüksekliği ile ilaca erişimin önündeki temel engeli oluş- Hali hazırda yüksek
hastanelerin kendi imkansızlıkları göste- turuyor. Ortalama kanser ilaç fiyatlarının olan ve yükselme-
riliyor. 2003’ten 2013’e gelindiğinde aylık olarak
4500 dolardan 10000 dolara yükseldiğini ye devam eden ilaç
Kanserin yoksulluk koşullarında daha gösteren çalışmalar mevcut. ABD özelin- fiyatları, küresel
çok zarar vermesinin yanı sıra kanserin de bu artış 2011 ile 2016 arasında %88 olarak ilaca erişimin
kendisinin maluliyet ve yoksulluk yarat- olarak gösteriliyor. Var olan sistem ise
ması da diğer bir sorun. Sağlık sigorta- kamu yararından öte fikri mülkiyet hakla- önündeki temel en-
ları çoğu zaman masrafların tamamını rını korumak yönünde gelişmeye devam geli oluşturuyor.
karşılamıyor. Hastaların direk ödedikleri ediyor. Konuyla ilgili muhalif çevrelerden
masraflarına bir de iş görememe, tedavi ise ‘patentten önce hasta’ (patients before
sürecindeki konaklama, özel transfer patents) itirazları yükseliyor.
masrafları, hastaların daha öncesinde
baktıkları kişilerin ve çocuklarının mas- Onkoloji piyasası sürdürülebilir mi?
rafları gibi kalemlerin eklendiği düşünü-
lünce yoksullaşmanın boyutu daha net Kanser ilaçları en pahalı ilaç gruplarından
değerlendirilebilir. bir tanesini oluşturuyor. ABD’de yeni
kanser ilaçlarının fiyatları son 15 yılda
İlaca ulaşımı engelleyenler: Geliş- 10 kat artış göstermiş durumda. Halbuki
mişlik düzeyi bu ilaçların önemli bir kısmını etkinliği
şüpheli (veya sınırlı) olabilecek ilaçlar
Her ne kadar güvenilir, etkin, kaliteli oluşturuyor. Var olan gelişim şekli, siste-
ilaca ulaşmak; sağlık hakkının olmazsa mi sürdürülemez bir noktaya sürüklüyor.
olmazı olsa da bunu kısıtlayan pek çok
faktör mevcut. İspanya kaynaklı bir derlemede 40’tan
fazla yüksek fiyatlı onkolojik tedavi ince-
İlaca erişim konusunda en büyük engel- lenmiş. Bunlardan 26’sının kullanımı ile
lerden biri; ülkelerin gelişmişlik düzeyleri hayatta kalma süresi, alternatif tedaviye
arasındaki farklılık ve bölgesel eşitsiz- göre 3 aydan daha az farklı bulunmuş.
likler. Çocuklarda erken tanı ile oldukça 6 ilaçla ilgili bu konuda mevcut bilgi ol-
iyi prognoz gösteren bir hastalık olması madığı tespit edilmiş. Tedaviye katkıları
nedeniyle ALL (bir çeşit lösemi) örneği bu kadar şüpheli olarak değerlendirilen
üzerinden gidecek olursak; Portekiz’de bu ilaçların 22’sinin tedavi masraflarını
ALL tanısı almış bir çocuğun 5 yıllık 15000 euro civarı, 6 tanesinin 30000 ile
yaşam beklentisi %90 iken, bu oranı 60000 euro arasında arttırdığı tespiti
Çin, Meksika, Ekvator’da %60’ın altına yapılmış.
düştüğü görülüyor. Ülkelerin gelişmişlik
düzeyi azaldıkça istatistiki verileri de Patent kimi koruyor?
genelde sağlıklı tutulmadığından net bir
rakam söylemek mümkün değil belki; Meseleye ilaç endüstrisi açısından bakar-
ancak, dünyanın en yoksul ülkelerin- sak; şirketler, yüksek fiyatlarına gerekçe
de lösemili bir çocuğun 5 yıllık yaşam olarak yüksek araştırma maliyetlerini
beklentisinin %20’nin altında olabileceği gösteriyor. Patent koruması ile buluş
tahmin ediliyor. 30’dan fazla Asya ve yapan kişi ödüllendirilerek, araştırma
Afrika ülkesinde radyoterapi merkezinin sürecindeki masrafların karşılanması ve
olmadığı, Nijerya’da onkoloji uzmanı ol- AR-GE yatırımlarının devamı amaçlanı-
madığı ve basit kemoterapilerin dahi hem yor. Ancak var olan sistem oluşturduğu
özel hem devlet hastanelerinde oldukça patent tekeli ile şirketlerin baskın role
sınırlı olarak uygulandığı gibi veriler alt sahip olmasına ve alıcının alabileceği
alta konunca istatistikler arasındaki farkın maksimum fiyatı koyarak bunu kötüye
nedenleri daha rahat anlaşılıyor. kullanmasına olanak sağlıyor.

En büyük engel yüksek fiyatlar İplerin fazlasıyla endüstrinin elinde oldu-

OCAK - ŞUBAT 2019 hekim sözü 37