Page 40 - Hekim Sözü Sayı: 3

KADIN

üzerinde olumsuz etkileri bilinmektedir. hizmetine erişimi, yeterli bakım alması,
Sağlık Bakanlığı’nın 2009’da anne ve gebe okullarının yaygınlığı, emzirme eği-
bebek ölümlerini azaltmak için yayınladı- timi almaları, beslenme koşulları oldukça
Tüm dünyada yapı- ğı genelgede “Tıbbi yönden uygun olan önemlidir. Bebeğin doğduktan sonraki ilk
her gebeye normal doğum şansı verilme- bir saatte emzirilmesi ve ilk 6 ay sadece
lan çalışmalar gös- lidir.’’ denilmektedir. Türkiye’de 2003’ten anne sütüyle beslenmesi bebek ölümle-
termiştir ki sezaryen bu yana Sağlıkta Dönüşüm Programı ile rini azaltmaktadır. Ülkemizde bu oran
sağlık sistemi değişmiş ve bu da sağlık genel olarak düşüktür. Pek çok hastane
oranlarındaki artışın hizmetlerinde özelleşmeyi beraberinde bebek dostu olduğunu belgelemiş olsa da

bir nedeni de özel getirmiştir. Doğumlar giderek artan oran- -ki buna göre bebekler ilk bir saat içinde
larda özel hastanelere taşınmıştır. Tüm emzirilmelidir- Türkiye Nüfus ve Sağlık
sağlık sistemidir. dünyada yapılan çalışmalar göstermiştir Araştırmaları (TNSA) 2013 verilerine göre
ki sezaryen oranlarındaki artışın bir ne- ilk bir saatte anne sütü alan bebek sayısı
deni de özel sağlık sistemidir. Türkiye’de %50’yi geçmemektedir.
son verilere göre sezaryen oranı %53 ile 2014’de Türkiye Halk Sağlığı Kurumu,
OECD ülkeleri arasında ilk sıralardadır. Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı
Sezaryen sayısı arttıkça doğumlarda tarafından yayınlanan bir makalede anne
yaşanan komplikasyonlar, anne ölümleri ölümlerinde alınan önlemlerle düşüş
de artmaktadır. Dünyada normal doğum yaşandığı tespiti yapılmıştır. Anne ölüm
oranlarının yüksek olduğu ülkelerde oranı 2005 UAÖÇ’te yüz binde 28,5 iken
anne bebek ölüm oranları da düşüktür. 2014’deki demografik çalışmada yüz bin-
İngiltere’de anne ölüm oranı yüz binde 9, de 15,2’e düşmüştür. Bu makalede anne
normal doğum oranı %80 civarındadır. ölümlerinin nedenleri arasında birinci
Türkiye’de 2010-2012 yıllarında anne sırada %41 ile kanama olması, doğumda
ölümlerinde artış tespit edilmiş, bunun acil obstetrik bakım koşullarının gözden
üzerine Sağlık Bakanlığı çeşitli illerde geçirmemiz gerektiğini düşündürmekte-
anne ölümlerini tespit ve önleme birimle- dir. 20 yaş altında anne ölümlerinin iki
ri oluşturmuş, ebe/hemşire acil obstetrik kat, 15 yaş altında beş kat fazla olması
bakım eğitimleri düzenlemiş, acil obs- da halen ülkemizde çocuk gelinlerin var
tetrik müdahale ekipleri oluşturmuştur. olduğunu da ortaya koyan ayrı birer
Bu yıllar aynı zamanda Sağlıkta Dönü- faktördür. Genel olarak TNSA ve TUİK
şüm Programı çerçevesinde Aile Sağlığı verileri adolesan evlilik ve çocuk sahibi
sistemine geçiş dönemidir. Doğum öncesi olma oranlarının azaldığını göstermek-
izlemlerde niceliksel bir düşüş olmadığı tedir. Hiç okula gitmemiş veya ilkokulu
tespit edilmiş ancak niteliksel verilerde bitirmeden ayrılmış adolesanlarda erken
sorunlar gözlenmiştir. Örneğin gebeler evlilik (resmi nikah şartı kaldırılması ne-
çeşitli hastanelerde defalarca ultrasonog- deniyle kayıt dışı olabilir) ve erken yaşta
rafik muayenelerden geçmesine rağmen, anne olma oranları yüksektir.
1. basamak hizmetlerinde rahatlıkla su- DSÖ 2015 verilerine göre, ülkemizde
nulabilecek tansiyon ölçümü ve tam idrar anne ölümleri oranları yüz binde 16 ile
tahlili ile yakalanabilecek riskli gebelikler gelişmiş ülkelerdeki yüz binde 12 oranla-
atlanabilmiştir. Bu dönem ülkemizin rına yaklaşmıştır. Bu verilere göre Türki-
Suriye krizinden bariz olarak etkilendiği ye’de anne ölümleri düşerken ABD’de bir
yıllardır. Bebek ölümlerinin özellikle Su- miktar artış olduğu gözlenmiştir. Ülke-
riye’den göç alan illerde arttığı tespit edil- mizde halen hiçbir sağlık güvencesi olma-
miştir. 2015 TÜİK nüfus istatistiklerine ve yan gebeler ücretsiz acil obstetrik yardım
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma alabilirken ABD’deki anneler için bunun
Vakfı’nın (TEPAV) 2016 yılında yaptığı çok daha zor olduğu bilinmektedir.
çalışmaya göre, Türkiye genelinde bebek
ölümleri azalırken Gaziantep, Şanlıurfa Başlıktan da anlaşılacağı üzere bu yazının
ve Kilis gibi Güney illerimizde Suriye’den konusu anne ve bebek ölümlerine dair
gelen göçmenlerle beraber hızlı bir nüfus genel bir değerlendirme yapmaktır. Kuş-
kusuz her iki oran da ülkelerin ekonomik
artışı olmuştur. Bu illerde mevcut sağlık göstergeleri, sağlık sisteminin nitelikleri,
hizmetleri hem göçmenler hem de yerli
halk için yetersiz hale gelmiştir. On bin sosyokültürel yapılanmaları ve demog-
kişi başına düşen hekim sayısı Türkiye rafik özellikleri ile doğrudan ilgilidir.
Kadınların güçlen(diril)mesi, toplumsal
genelinde 17 civarındayken bu illerimizde cinsiyet eşitliği algısının oturması, erişi-
ortalama 7,5 civarına düşmüştür.
lebilir, nitelikli sağlık hizmetinin varlığı,
Bebek ve anne ölümlerinin azaltılmasında annelerin ve bebeklerin ölümünü azalta-
kadınların gebelik sırasında, doğumda ve cağı gibi, toplumun refahını ve esenliğini
doğum sonrası lohusalık süresinde sağlık de artıracaktır.

38 hekim sözü MAYIS-HAZİRAN 2019