Page 37 - Hekim Sözü - (Sayı 28) Temmuz-Eylül 2024
P. 37

ETİK

                   Organ aktarımlarına ilişkin




                                           etik bildirge









                   4-5 Nisan 2008 tarihlerinde “TTB Etik Bildirgeler Çalıştayı”nda geliştirilmiş,
                  20 Haziran 2009 tarihinde “TTB II. Etik Bildirgeler Çalıştayı”nda güncellenmiş,
                     26 Haziran 2009 tarihinde TTB 58. Büyük Kongre’sinde kabul edilmiştir.





                  ıp, uzun yıllardan beri çeşitli   güveni kazanılmalıdır.    kullanılır. Bu tür durumlarda kişinin
                  nedenlerle işlevini kaybetmiş                               yazılı beyanına rağmen kararın aile
            Tya da tükenmiş vücut parçala-   1.1. Canlıdan Organ Aktarımı:    üyelerine bırakılması, özerkliğe saygı
            rının yerine canlılardan ya da kadav-  Tıp etiği, insanı zihnen ve bedenen bir   ilkesine aykırıdır.
            radan aldığı kan, deri, kemik, kemik   bütün olarak görür ve varlığına saygı
            iliği, sperm, kornea, böbrek, kalp,   göstermeyi amaç edinir. Canlıdan or-  b. Beyin Ölümü: Beyin ölümü sap-
            karaciğer, pankreas, ince bağırsak,   gan aktarımında vericinin yaşam nite-  tanan hastalar organ temininde en
            akciğer gibi organ, organ parçaları   liği azami ölçüde gözetilmelidir. Canlı   önemli kaynağı oluşturmaktadır. Beyin
            veya hücrelerin yenilerini koyma   vericiden organ alarak sağlıklı insanın   ölümü ölçütleri, ilgili yasal düzenleme-
            çabası içindedir. Hızla gelişen tıp   bedensel bütünlüğünü bozmak, ancak   lerde tanımlanmıştır.
            teknolojisi, canlıdan ve kadavradan   bir başkasının yaşamını kurtarma   c. Organa ihtiyacı olan insan sayısının
            organ aktarımının yanı sıra kök hücre   amacıyla haklı görülebilir.  fazlalığına rağmen organ bağışının
            araştırmaları, kordon kanı bankacılığı   a. Konunun etik boyutu; tıbbi açıdan   yetersiz olması nedeniyle, toplumun
            gibi yeni tekniklerin organ aktarımı   gerekli aydınlatmanın yapılmasından   bu konuda bilgilendirilmesi temelinde
            için kullanımı üzerinde çalışmaktadır.   sonra, organ vericisinin hiçbir baskı   ‘varsayılan bağış sistemine’ (kişinin
            Organ aktarımı teknolojilerinin bilim-  altında kalmadan, kendi özgür ira-   aksi yönde bir beyanı olmadığı sürece,
            sel ve etik standartlar içinde uygulan-  desiyle, tamamen gönüllükle organını   öldükten sonra organ vericisi olarak
            ması temel koşuldur.             bağışlaması esasına dayanır.     değerlendirilmesi) geçilmesi ve bunun
                                                                              için gerekli altyapı çalışmalarının
            Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde   b. Organ ticareti tüm dünyada olduğu
            de organ aktarımıyla ilgili olarak tıp   gibi ülkemizde de yasaktır. İnsan kay-  yapılması önerilir.
            etiği açısından iki temel sorun vardır:  naklı hücre, doku ve organların, para   2. Organ Dağıtımı

            1. Organ Sağlama                 karşılığı alınıp satılabilir ticari meta   a. Organ Koordinasyon Sistemi ve
                                                                              Bekleme Listesi: Tıp etiği açısından
            Organ bağışı organ aktarımının ana   haline getirilmesi etik açıdan kabul   bağışlanan organların dağıtımında en
            kaynağıdır. Organ aktarımı, diğer tıp   edilemez. Devletler bunun için gerekli   adil çözüm, ulusal bekleme listesidir.
            teknolojilerinden çok daha fazla insan   tüm önlemleri almakla, yaptırım uygu-  Burada amaç, temin edilmiş organı
            unsuruna bağlıdır. Bağış, gönüllülük   lamakla yükümlüdürler.     tıbben en acil ve en çok gereksinimi
            ve fedakarlıkla hiçbir maddi çıkar bek-  1.2. Ölüden Organ Aktarımı:  olan uygun alıcıya, listedeki öncelik
            lemeden ve yalnızca başkasına iyilik   Ölümle birlikte kaybedilecek insan   sırasına göre vermektir. Bu bağlamda
            amacıyla yapılmalıdır. Canlıdan organ   kaynaklı doku ve organların yaşam   var olan ulusal bekleme listesinin adil,
            aktarımında aile ve akrabalar arasında   kurtarmak için kullanılması tıp etiği   güncel, şeffaf ve etkin bir biçimde
            dahi gönüllülüğün sağlanmasında güç-  açısından uygundur. Organ aktarımı   çalışması güvence altına alınmalıdır.
            lükler yaşanabileceğinden, öncelikle   ve bağışı ile yaşamın kurtarılması,
            ölüden nakiller özendirilmeli ve halkın   yaşamın değeri kavramıyla da uyum-  b. Akraba dışı organ bağışı sadece
            desteği sağlanmalıdır. Bu amaçla,   ludur.                        gönüllülük ve yararlı olma amacıyla
            yürütülecek programlarda canlıdan ve                              yapılabilir. Organ satışını önlemek
            ölüden organ aktarımı, beyin ölümü   a. Etik boyut: Kişi daha önceden bu   amacıyla akraba dışı organ bağışların-
            ve benzeri ilişkili kavramlar konusun-  konuda yazılı beyanda bulunmuşsa   da alıcı ve vericinin kimlikleri açıklan-
            da kamuoyu bilgilendirilmeli ve halkın   ölümünden sonra organları nakil için   mamalıdır.


                                                                                    TEMMUZ-EYLÜL  2024  hekim sözü  35
   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42