Page 102 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

Ancak gerçek dünyada atipik, ayrımlaşmamış vakalar o kadar sey-
rek değildir. Örneğin pulmoner emboli sıkça atipik bulgularla ortaya
çıkar ve %50 vakada ilk başvuruda kaçırılır. Bu nedenle her hastada
prototip veya klasik vakaları aramak tanı hatalarına yol açabilir.
Kural setleri ve algoritmalar iyi dinlenmiş, uyumuş, beslenmiş ki-
şiler tarafından düzgün kullanılabilir. Ağır sıklet boksörü Mike Ty-
son’ın dediği gibi “ağzına bir yumruk yiyene kadar herkesin bir planı
vardır”. Hekimin homeostazisini bozan uykusuzluk, açlık, yorgunluk
gibi koşullar varsa olayların beklenmedik gelişimi en dirençli akılları
bile test eder. Uykusuzlukta tanısal hatalar altı kat artar. Bu koşullar-
da ancak daha adaptif zihinler hem probleme hem de duruma yanıt
verebilmeyi sürdürebilir. (Croskerry P, 2018; Croskerry P, et al 2010)
5. Hatalardan öğrenmek
Hatalar, üzerinde düşünüp analiz ettiğimizde çok eğiticidirler. Ba-
zen tek bir deneyim, düşüncemizi değiştirebilir ve önemli bir yanlılı-
ğın veya akıl yürütme hatasının farkına varmamızı sağlayabilir. Özel-
likle olay duygusal olarak yüklüyse çok daha etkilidir. Çünkü biz
insanlar, duygusal olarak uyarıcı deneyimlerden özellikle etkilenme
eğilimindeyizdir. Bir doktor bir girişim veya tanı hatası nedeniyle bir
hastada ciddi bir hasara veya ölüme yol açarsa, bu deneyimin etkisi,
doktorun o girişim ya da tanı ile ilgili yaklaşımında uzun süreli deği-
şikliklere neden olabilir.
Örnek:
Daha önceleri defalarca bel ağrısı nedeniyle gördüğünüz iyi
eğitimli, üniversite mezunu, genç bir kadın hasta bu kez bir kalça
ağrısı nedeniyle başvuruyor. Hasta ağrının bir düğünde diz çökme,
zıplama gerektiren bir oyuna katıldıktan sonra başladığını söylüyor.
Başvurduğu bir hekimin isteğiyle MR çektirdiğini ekliyor ve gö-
rüntüleri olmayan MR sonucu raporunu uzatıyor. “Bir şey yokmuş”
diyor. Okuyorsunuz, birkaç önemsiz disk taşması dışında önemli bir
şey yok gerçekten. Bekleyen çok hastanız var ve hasta da çocukları
ile birlikte gelmiş, ortam kalabalık ve gürültülü. Hızlıca yaptığınız
muayenede bel fıtığına dair acil girişim gerektiren bulgu yok. Ağrı

101