Page 39 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları
P. 39
sel eğilimlerinden kaynaklanan yanlılıklarına bağlı olarak yapabilece-
ği tanı hataları ele alınacaktır. Çünkü sisteme ve diğer hata nedenle-
rine göre bu tür hataların çözümü konusunda eğer farkında olur ve
tanırlarsa hekimlerin kişisel olarak yapabilecekleri şeyler vardır.
Tanı hataları ele alınırken yeri geldikçe hekimlerin bilişsel eği-
limlerinden kaynaklanan yanlılıklarına bağlı tedavi hatalarından da
söz edilecektir.
Tıp dünyasında tanı hatalarının yeri ve önemi
Tanı hatası “hastanın sağlık probleminin doğru olarak ve zama-
nında açıklanamaması veya bu açıklamanın hastaya iletilmemesi”
olarak tanımlanmaktadır. Hata “tanının atlanması”, “yanlış tanı” veya
“tanının gecikmesi” şeklinde olabilmektedir. Bazen birden çok hata
birlikte olabildiği gibi üç hatanın ayırımı da güç olabilir. Örneğin
yaşlı bir hastada, yeni ortaya çıkan demir eksikliğine bağlı kansızlık
durumu karşısında ön planda düşünülmesi gereken birkaç tanı olası-
lığından birisi bağırsak kanseridir. Hasta üç ayrı hekime başvurması-
na rağmen sonuçların dikkatli değerlendirilmemesi sonucu kansızlık,
hemoroid tanısına bağlanarak eksik tanı konabilir ve gerçek tanı ge-
cikebilir. Sonuçta bu olayda üç tanı hatası birliktedir. Tanı atlanmış,
yanlış tanı (hemoroid) düşünülmüş, tanı gecikmiş ve tedavide zaman
kaybedilmiştir.
Ancak birçok hastalık belli bir zaman içinde tanı koymayı sağlaya-
cak kadar yeterli belirti ve bulgu vermez. Bu yüzden çoğu zaman tanı
hatalarını tam olarak saptamak güçtür. Çünkü tanı koymak, bazen
birden çok muayene yapmak, laboratuvar, görüntüleme istemek ve
hastayı belli bir süre izlemek ile mümkün olabilir. Bu süreçte hasta
tanı koymaya olanak tanımadan başka sağlık kuruluşları ve hekimlere
başvurabilir. Buralarda daha netleşen belirti ve bulgularla tanı koymak
olanaklı hale gelebilir.
Ayrıca, “zamanında” tanıyı tanımlayan net bir ölçüt, kılavuz yok-
tur ve tanının zamanında ve doğru olmaması her zaman ve tek başına
hekime bağlı değildir. Hekimin kontrolünün dışında, ülkenin sağ-
lık sistemi, sosyoekonomik ve kültürel koşullar, gelenekler, hastaların
38
