Page 34 - Hekim Sözü Mart-Nisan 2020 ( Sayı 8)

DOSYA

hanımnine” ya da duruma/sınıfa göre
“hanfendi”, o da olmadı ağzı yaya yaya
“ha-nım- e-fen-di” ne güne duruyor? Ama
ya bu iki kategorinin ortaya yerine denk
düşüveren o geniş sayıda kadına nasıl
hitap edilecek? Bir sıkıntı, bir rahatsızlık,
bir iğretilik… Sanki “kadın” kelimesin-
de bilmediğimiz bir kusur, üzeri derhal
örtülmesi icap eden bir ayıp varmışçası-
na. Sırf kadın dememek için kimi zaman
“bacı”, kimi zaman “bayan” ve en çok
da “ siz hanımlar!”. Bir kadına doğrudan
hitap etmek durumunda kalınca sıkılıp
gereksiz bir nezaket içine giriliyor, hani
sanki “siz kadınlar…” dese, beriki alına-
cak , “estağfurullah” demek gerekecek…”
(Safak,2005,s. xvı). Türkçe’deki “kız
almak/vermek” gibi tanımlar yine kadının
bedeni üzerindeki tahakkümlerdendir.
“Kız kurusu” gibi evlenmemiş kadınlar
için tabirler üretilirken, evlenmemiş
erkekleri tanımlayan negatif kelimeler
üretilme gereği duyulmamıştır.
adam sözcüğünün ilk karşılığı insan iken, Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta
ikinci karşılığı ise erkek kişidir. Burada da cinsiyetçi küfür meselesidir. Maalesef
da bir çelişki söz konusudur eğer “adam” Türkçe’deki küfürlerin büyük kısmı cinsel
tüm insanları ifade ediyorsa ikinci açıkla- şiddet içeren, kadının cinsel ilişkideki
ması “erkek” olmamalıdır. rolünü kötü, olumsuz bir şey gibi sunan
KAYNAKLAR küfürlerdir. Bu küfürler aynı zamanda
Kadın sözcüğü ise TDK’da “dişi cinsten cinsel ilişkiyi kötü bir şey olarak tanımla-
erişkin insan, erkek veya adam karşıtı”
KAYNAKÇA makta, cinselliğin bir şiddet aracı olarak
olarak tanımlanmıştır.( TDK,2002, s.515) kullanılmasının önünü açmakta, seks işçi-
GUDEN, Pınar Menekşe. Dilde
Cinsiyet Ayrımcılığı: Türkçe’nin Erkek sözcüğüne paralel bir sözcük ol- liğini negatif bir kavram olarak değerlen-
İçerdiği Eril ve Dişil İfadeler masına rağmen erkek sözcüğü rahatlıkla dirmektedir.
Bakımından İncelenmesi, Yüksek kullanılırken, kadın sözcüğü ayıp ve kaba
Lisans Tezi, İstanbul,2006
olarak değerlendirilmiş ve rahatlıkla kul- İçine doğduğumuz bu toplumu ve dili
HUMM, Maggie. Feminist Ede- lanılmamıştır. “Kadın” kelimesi nötr bir değiştirmek, nötr bir dile ulaşmak için
biyat Eleştirisi, Yay. Haz. Gönül çok çaba harcamamız gerektiği aşikar-
Bakay, Say, İstanbul, 1994 kelimeyken, ona çağrışımlar yüklenmiş
ve kullanılmasından kaçınılır olmuştur. dır. Dil ve kültürün birbirinin içerisine
RAMAZANOĞLU, Caroline.
Feminizm Ve Ezilmenin Çeliş- Bu çağrışımlardan kurtulmak için de ‘ben nasıl girdiği ve birbirini nasıl etkilediğini
kileri, Çev. Mefkure Bayatlı, sana cinsel gözle bakmak istemiyorum’ hepimiz biliyoruz. Cinsiyetçi bir dil kulla-
Pencere, İstanbul, 1998 Redhouse un altını çizmek için “bacı, yenge” hitap nımının; ‘O sırada sinirliydim.’, ‘Aslında
Sözlüğü, Sev Yayınları, İstanbul,
1997 etmek için kullanılmaya başlamıştır. Elif öyle düşünmüyorum karşı taraftaki kişi
Şafak bunu çok güzel tanımlamaktadır: o dilden anlıyor diye böyle konuştum.’,
SEGAL, Lynne. Gelecek Kadın
Mı?, Çev. Suğra Öncü, Afa, İs- “ Kadın kelimesinde acaba bilmediğimiz ‘Kibarlık olarak öyle dedim.’ gibi açıkla-
tanbul, 1987. Ağır Çekim, Çev. bir nahoşluk, sakıncalı bir durum mu maları olmamalıdır. Toplumsal cinsiyet
Volkan Ersoy, Ayrıntı, İstanbul, var? Aksi takdirde bu kelimeyi telaffuz eşitsizliğinden rahatsızsak ve değiştirmek
1990
ederken niçin böyle zorlansın ki insan- istiyorsak ‘ama’sız bir şekilde nötr bir dil
SINGH, Ishtla; Jean Stillwell lar? Salt bu kelimeyi kullanmamak için kullanmaya özen göstermeliyiz. Biri bizi
Peccei.Language, Society And
Power, Routledge, New York, hele hele yüz yüze insan ilişkilerinde uyardığında “siz feministler amma da
telaffuz etmek durumunda kalmamak için abartıyorsunuz” gibi tepkiler vermeyelim.
ŞAFAK, Elif. Med-Cezir, Metis,
İstanbul, 2005 sürüsüne bereket alternatifler üretilmiş Birbirimizi uyararak, değiştirerek toplumu
ŞİMŞEK, Şenel. Türkiye Türk- bile. Bahsi geçen kadın görece genç ise dönüştürmeyi hedeflemeliyiz. Toplumsal
çesi’nde Toplumsal Cinsiyet, sorun yok, “kız” kelimesi imdada yetişir. cinsiyet eşitsizliğini sona erdirmek için
İstanbul, 1996 Keza yaşlı ise gene mesele değil. , “teyze, hep birlikte harekete geçmeliyiz.

32 hekim sözü MART-NİSAN 2020