Page 35 - Hekim Sözü Ekim-Aralık 2024

ETİK

Kök Hücre Araştırmaları ve

Tedavilerine İlişkin Bildirge

Türk Tabipleri Birliği

4-5 Nisan 2008 tarihlerinde “TTB Etik Bildirgeler Çalıştayı”nda geliştirilmiş,
20 Haziran 2009 tarihinde “TTB II. Etik Bildirgeler Çalıştayı”nda güncellenmiş,
26 Haziran 2009 tarihinde TTB 58. Büyük Kongre’sinde kabul edilmiştir.

on yıllarda tıp ve sağlık alanın- genellikle bulundukları dokunun ona- ların ya da gebeliğin sonlandırılma-
da en çok tartışılan konuların rımını ve sürekliliğini sağlama işlevi sıyla oluşan fetal dokuların kök hücre
Sbaşında gelen klonlama ve kök görmektedir. kaynağı olarak deneysel ve tedavi
hücre uygulamaları, içerdiği tıbbi, fel- amaçlı kullanımı konusundaki etik
sefi, hukuksal, dinsel ve etik sorunlar Kök hücre kullanım alanları tartışmalar, temel olarak embriyonun
Kök hücre çalışmaları, temel ve klinik
nedeniyle geniş toplum kesimlerinde ahlaki statüsüne ilişkin bakış açıları-
yoğun tartışmalara yol açmaktadır. bilimler açısından önem taşımaktadır. nın farklılığından kaynaklanmaktadır.
Temel bilimlerde kök hücre araştırma-
Genetik kopya aracılığıyla insanın ları, embriyonik gelişimin moleküler Embriyonun bir “kişi” olduğunu ve
özdeşi bir canlı yaratılması anlamına genetik mekanizmalarını açıklığa haklarına saygı gösterilmesi gerektiğini
gelen üreme amaçlı klonlama, insan kavuşturma potansiyeli taşıdıkları için öne süren yaklaşım, embriyonik ve fe-
onuruna aykırılık oluşturduğu gerekçe- doğumsal kusurlar ile genetik geçişli tal kök hücrelerin kullanılmasına karşı
siyle uluslararası antlaşma ve bildirge- hastalıkların tedavisinde yeni yöntem- çıkmaktadır. Ana rahminde olmayan
lerle yasaklanmıştır. lerin ve yeni ilaçların geliştirilmesine bir embriyonun “kişi” sayılamayacağı-
Kök hücre araştırma ve uygulamaları- olanak sağlayabilecektir. Hayvanlarda, nı öne süren karşı görüş ise, kök hücre
deney ve kullanımının etik sorun
na ilişkin başlıca etik tartışmalar; kök insana özgü hastalık modellerinin
hücre kaynakları, tedavi amaçlı kulla- oluşturulması için kök hücre kullanımı oluşturmadığını dile getirmektedir. Bir
nım alanları, kök hücre araştırmaları, bir başka temel bilim çalışma alanıdır. başka görüş ise, embriyonun deneysel
ilgili yasal düzenlemelerin henüz ha- Kök hücrelerin istenilen dokuya fark- ya da tedavi amaçlı kullanımını ge-
zırlanmamış olması ve uygulamaların lılaşabilme kapasitesine sahip olması, rektiren bir ahlaksal nedenin var olup
kötüye kullanım olasılığı konularında hücre dejenerasyonu ya da doku hasa- olmadığına odaklanılmasını önermek-
yoğunlaşmaktadır. rına bağlı olarak gelişen hastalıkların te; artık embriyo ve fetal dokuların
tedavisinde doku ve organların yeni- harcanması yerine tedavi gereksinimi
Kök hücreler embriyolardan, göbek olan insanlar için kullanılmasını ahlaki
kordonundan ve erişkin dokulardan lenmesi temeline dayanan “rejeneratif bir seçim olarak nitelendirmektedir.
elde edilmekte; elde edildikleri kayna- tıp” yaklaşımının ortaya çıkmasına ve
ğa bağlı olarak farklılaşma kapasiteleri çok kısa zamanda geniş bir uygulama/ Kök hücre araştırma ve tedavisine
ve etkinlikleri değişebilmektedir. araştırma alanı bulmasına yol açmış- ilişkin olanakların kötüye kullanımı
tır. Yapılan araştırmalardan elde edilen bağlamında henüz yararı kanıtlanma-
Embriyonik kök hücrelerin kaynağı, in bilgiler, kök hücrelerin kalp-damar ve mış girişimlerin “mucize tedaviler”
vitro fertilizasyon (IVF) kliniklerinde akciğer sistemi, sinir sistemi, kas-iske- olarak sunulması, umut tacirliğine
döllenmiş ve araştırma amaçlı olarak let sistemi,gastrointestinal sistem ve yönelik tanıtımlarla tedavi beklen-
bağışlanmış embriyolardır. Fetal kök endokrin sistem hastalıklarında önemli tisi içinde olan insanların suistimal
hücreler, göbek kordon kanından ve
gebeliğin istemli ya da istemsiz olarak kullanım alanı bulabileceği konusunda edilmesi, abortus materyallerinin ticari
meta olarak kullanılması başta gelen
gelecek vaat etmektedir.
sonlanması sonucu fetal dokudan elde
edilmektedir. Birçok erişkin dokuda Etik boyut etik sorunlardandır.
var olan erişkin kök hücreleri ise, IVF süreçlerinden arta kalan embriyo- Türk Tabipleri Birliği kök hücre

EKİM-ARALIK 2024 hekim sözü 33