Page 49 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

içinde olan ve görünürde hatayı yapan hekim veya sağlık ekibi vardır.
“Künt yanda” ise hatanın ortaya çıkması için ortam yaratan sağlık
sistemine ait faktörler, gizli kusurlar vardır.
Bu faktörler arasında sağlık sisteminin yapısına bağlı olan sistemin
kültürü, politikaları, prosedürleri, kaynakları ve aşırı iş yükü getiren
performans gibi temel belirleyiciler bulunur. Ek olarak laboratuvar
hatası, istenen test ve görüntülerin yapılmasında gecikmeler, ekibin
ve hizmetlerin yetersizliği, hasta takibinin yetersiz olması gibi koşul-
lar büyük ölçüde hataların oluşmasını etkiler. Bu faktörler pratikte
sürekli yaşayacağınız gerçeklerdir.

Örneğin performans nedeniyle günde seksen hasta gören bir he-
kimin hata yapma olasılığı neredeyse günde on sekiz saat araba kul-
lanan bir şoför kadar artar. Burada sorumluluk esas olarak hekimi bu
koşullarda çalışmaya zorlayan sistemdedir.
Ülkemizde sağlığın ticarileşmesi, kamu hastanelerinde aşırı hasta
yükü, zaman baskısı, performans uygulaması, özel hastanelerde kâr
baskısı, bilişsel ve duyusal olarak yoran, ayrıca tıbben gerekli olma-
yan test, görüntüleme ve girişimleri yapma baskısı, hekimleri etik
sorunlarla karşı karşıya bırakan, tanı ve tedavide hatalara yol açabilen
faktörlerdir.
İşyeri tasarımı da hastane mimarisi açısından parlak olmayan ülke-
mizde hekimleri zorlayan faktörlerdendir. Son yıllarda yapılan şehir
hastaneleri, hekimlerin bir klinikten diğerine konsültasyona gitme-
leri için bile binlerce adım atmalarını gerektirmekte, zaman kaybına,
yorgunluğa neden olmaktadır. Daha sonra anlatılacağı gibi yorgunluk
hataya zemin hazırlayan önemli faktörlerden birisidir.
Sistem faktörlerinin tıbbi hatalardaki rolü merkezi bir önemdedir
ve düzeltilebilmeleri için bir sistematik bir yaklaşım gereklidir. Sis-
teme bağlı faktörlerle ilgili hataları azaltmak diğer hata nedenlerine
göre daha umut verici ve uygulanabilirdir. Çünkü sistem düzeyindeki
değişiklikler tek başına hekimlere değil ilgili tüm sağlık elemanları-
na yönelik girişimlerdir ve hata oranlarını uzun vadeli, daha kökten
azaltma potansiyelleri vardır.

48