Page 93 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

görü kazanmak daha da zorlaşır. Çünkü “genel olarak düşünceleri-
mizi çarpıtan önyargılar aynı zamanda önyargılar hakkındaki düşün-
celerimizi de çarpıtır.” (Croskerry, 2018; Croskerry et al, 2013a)
Tanı hatalarımızı azaltmak için kendimize basit bazı sorular sor-
makla başlayabiliriz. Bu sorulara vereceğimiz cevaplar bizi belli biliş-
sel, duyuşsal yanlılıklara bağlı hatalardan koruyabilir.
Tablo 1’de kendimize sorabileceğimiz sorular ve hangi yanlılıkları
önleyeceği verilmiştir.
Tablo1. Yanlı düşünmede yüksek risk taşıyan durumları önlemek için
hekimin kendine sorması gereken sorular
Yüksek risk taşıyan durum Potansiyel yanlılık
1. Bu hasta bana daha önceki nöbet- Tanısal momentum, çerçeveleme
ten mi teslim edildi?
2. Tanı hasta, hemşire veya başka bir
doktor tarafından telkin edildi mi? Erken kapanma, çerçeveleme
3. Akla gelen ilk tanıyı mı kabul Sabitlenme, erişilebilirlik, makul gelen
ettim? ilk seçeneği kabul etme, erken kapanma
4. Belirgin olanın dışında başka organ Sabitlenme, makul gelen ilk seçeneği
sistemlerini de düşündüm mü? kabul etme, erken kapanma
5. Bu bir nedenden dolayı sev-
mediğim veya çok sevdiğim bir hasta Duygusal yanlılık
mı?
6. Bu hastayı değerlendirirken
kesintiye uğradım mı veya dikkatimi Tüm yanlılıklar
dağıtacak, işi bölen bir şey oldu mu?
7. Şu anda yorgun mu hissediyorum? Tüm yanlılıklar

8. Dün gece kötü mü uyudum? Tüm yanlılıklar
9. Şu anda bilişsel olarak aşırı yüklen- Tüm yanlılıklar
miş veya fazla gergin miyim?
Temsiliyet, duygusal, sabitlenme temel
10. Bu hastaya karşı bir önyargılı yükleme hatası, psikolojik duruma
mıyım?
yükleme hatası
11. Kaçırılmaması gereken teşhisleri Aşırı güven, sabitlenme, doğrulama
etkili bir şekilde dışladım mı? yanlılığı

92