Page 95 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

1.2. Üst biliş (Metacognition) kazanmak
BE ile başa çıkmakta en önemli adımlardan birisi de düşünce sü-
recimizin farkında olmak ve/veya üst biliş stratejisidir. Bu neler olup
bittiğini düşünmek, durumu değerlendirmek için geri adım atıp, ola-
ya dışarıdan bakmayı gerektirir. İnsan gelişiminde zihinsel olgunlaş-
manın bir özelliği ve eylemden önce uzaklaşma, düşünme ve düşünce
üzerine düşünme (reflection) yeteneğidir.
Üst biliş bize neler sağlar? Öğrenme sürecimizin bilincine varma-
mızı, hafıza ile ilgili sınırlılıklarımızın tanınmasını, bakış açısının öne-
mini kavramamızı sağlar. Öz eleştiri kapasitemizi artırır, beklenmedik
sorunlarla karşılaştığımızda karar vermek için strateji seçme becerisi
kazandırır. Nasıl düşündüğünüzün ve karar verdiğinizin farkında ol-
mazsanız strateji geliştiremezsiniz. Yalnızca kendinizi savunma meka-
nizmaları geliştirerek, daha sonra büyüyerek karşılaşacağınız sorunla-
rın üzerini örtmek zorunda kalırsınız. Bu konuda çeşitli simüle hasta
örneklerinin dışarıdan izlenerek farklı BE ve DE’lerin analiz edildiği
bilişsel eğitimlerin güçlü bir teknik olduğu bildirilmektedir. (Crosker-
ry P, 2015; Keıjzers G, et al. 2018)
Tablo 2. Kendini Sorgulama Alışkanlıkları: Düşündürücü Sorular

Önceki deneyimlerim bu hastayla ilgili eylemlerimi nasıl etkileyebilir?
Bu hasta hakkında doğru olmayabilecek ne varsayıyorum?
Bu hasta hakkında beni şaşırtan ne oldu? Nasıl cevap verdim?
Bu hastayı gözlemleme, dikkatli olma veya ona karşı saygılı olma yeteneğime ne
engel oldu?
Bu hastayla nasıl daha fazla birlikte olabilir ve bu hastaya nasıl ulaşabilirdim?
Muayeneyi erken bitirmek istediğim herhangi bir nokta var mıydı?
Göz ardı ettiğim veriler var mı, bunlar neler olabilir?
Güvenilir bir meslektaş bu durumu yönetme şeklim hakkında ne söylerdi?
Olumlu ya da olumsuz, hasta hakkında yargılayıcı olduğum herhangi bir nokta
var mıydı?
(Borrell-Carrió, Epstein, 2004)

94