Page 30 - Hekim Sözü Sayı: 1

GÜNCEL SAĞLIK

küreselleşme sürecinde değişen tüketim ve vulvadan gelen kanlarla, açılan ya da
alışkanlıkları, eğitim ve gelir düzeyinin vahşi hayvanlar tarafından yenilen kadav-
Bulaşma sindirim, düşüklüğü, taşeronlaşma, gıda üretim ralarla çevreye bulaşır. Hasta hayvanlar
birimlerinde gerekli fiziki yatırımların ölümden 1-2 gün önce etkeni çevreye
solunum ve deri –ki yapılamaması, yetersiz mevzuat, denetim yaymaya başlarlar. Ayrıca kan emici
en çok insanlarda uygulamalarının eksikliği ve nüfus artışı ve sokucu sinek ve artropodlar antraks
görülen şekli- yolu gibi nedenlerle artmaktadır. Bakteri, basillerini taşıyabilir ve bulaştırabilirler.
virüs, parazit etkenleri ya da çeşitli kim- Basilin vejetatif formları pütreaktif bak-
ile olur. Daha çok yasallar ile kontamine olmuş güvenli teriler tarafından hızla öldürüldüğünden
kasap ya da hay- olmayan gıda, diareden kansere kadar karkasta (ölen hayvanın kadavrasında)
değişen çok sayıda hastalığa neden ola- yaşayamaz. Pütrifikasyon nedeniyle
van bakıcılarında bilir. WHO’nun verilerine göre dünyada açılmayan kadavralarda etken 2-4 günde
derideki yara ya da ortalama 600 milyon insan gıda kaynaklı ölür. 15-20 C sıcaklıkta, oksijenle temas

çiziklerden bulaşır. enfeksiyonlara maruz kalmakta ve her yıl ettiğinde spor formuna geçer. Bu nedenle
bu enfeksiyonlar nedeni ile 420 000 ölüm şarbondan ölen hayvanların açılmadan,
Kan emici ve sokucu gerçekleşmektedir. parçalanmadan yakılması gerekmektedir,
sinekler aracılığıyla ya da derin çukurlara gömülerek üzer-
da bulaşma olabilir. Özellikle büyük şehirlerde hazır gıdaya lerine sönmemiş kireç atılarak çukurlar
talebin artması sonucunda gıda güvenli- kapatılır. Yine vejetatif basiller midenin
ğinde geniş çaplı mikrobiyal sorunların asit ortamında hızla yıkımlandıkları için
ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu- enfeksiyon gelişemez. Sığır ve koyunlarda
nunla birlikte küresel iklim değişiklikleri enfeksiyon etkenle bulaşık yiyecek ve
de su ve gıda kaynaklı enfeksiyonların suyun alınmasıyla olur. Etken muko-
artışına katkıda bulunmaktadır. Örne- zadaki lokal travmatik lezyonlardan
ğin ısı değişikliği ve yağışlar Salmonella dokuya geçer. Enfeksiyon atlara kan
vakalarında ki artış ile doğrudan ilişkili emen insektlerle de taşınabilir. Etkenin
bulunmuştur.
sporları toprakta en az 15 yıl canlılıklarını
korurlar, laboratuvar şartlarında sporlar
WHO’ya göre, gıda kaynaklı salgınların 50 yıl süreyle canlılıklarını korurlar. Spor-
%25’i, kontamine ekipman ve yüzey ile
gıda ile temas eden bireylerin yetersiz lar oksitleyici ajan içeren dezenfektanlara
hijyenine sonucu oluşan kros kontami- duyarlı, diğerlerine dirençlidir.
nasyon ile yakından ilişkilidir. Bu tip
hastalıkların insidansının azaltılması için, Bulaşma sindirim, solunum ve deri –ki
halkın, genel hijyen kuralları ve gıdaların en çok insanlarda görülen şekli- yolu ile
uygun sıcaklıklarda pişirilmesi ile ilgili olur. Daha çok kasap ya da hayvan bakı-
bilinçlendirilmesi oldukça önemlidir. cılarında derideki yara ya da çiziklerden
Bu makalede son günlerde ülkemizde bulaşır. Kan emici ve sokucu sinekler
kamuoyunu oldukça meşgul eden şarbon aracılığıyla da bulaşma olabilir. Şarbon-
hastalığından söz etmek istiyoruz. lu hayvanların kıllarıyla üretilen sakal
fırçalardan da insanlara deri şarbonu
Şarbon hastalığı (anthrax) bulaşabilmektedir.

Antraks, Bacillus anthracis tarafından Antraksın patogenezisinde, enfeksiyon
oluşturulan akut enfeksiyöz bir hastalık- lenfanjit ve lenfadenitle başlar ve daha
tır. Hastalık ülkemizde de eskiden beri sonra septisemi gelişir. Gıda ve sularla
bilinen bir hastalıktır. Şarbon, doğal ko- sindirim sistemine ulaşan sporlar burada
şullar altında soğukkanlı hayvanlar hariç, vejetatif hale geçerler ve submukozaya
bütün sıcakkanlı hayvanlar ve insanlar- ulaşırlar. Buradan fagositler tarafından
da görülmektedir. Hastalığa en duyarlı alınarak lenf düğümlerine oradan da kana
hayvan keçi olup, bunu sırasıyla koyun, karışırlar. Kana ulaşan basiller özellikle
sığır, at, domuz ve köpek izler. Koyun dalak gibi retiküloendotelyal sisteme
ırkları içerisinde Cezayir koyunları di- ulaşarak enfeksiyonun sekonder merkez-
ğerlerine göre hastalığa daha dirençlidir. leri ve proliferasyonun gelişmesine sebep
Şarbon basilleri gaita ve idrar ile birlikte olurlar. Şarbonda ölüm, şiddetli septisemi
çevreye saçıldığı gibi, ağız, burun, anüs sonucudur.

28 hekim sözü OCAK - ŞUBAT 2019