Page 31 - Hekim Sözü Sayı: 1

GÜNCEL SAĞLIK

Semptomlar: İnkübasyon periyodu hay- kadar belirgin değildir. Bu durum koyun
vanın türü, direnci, mikroorganizmanın dalak kapsülündeki kolajenin fazla mik-
miktarı, virülensi ve giriş yoluna göre tarda bulunmasından dolayıdır. Sığır- Şarbondan korun-
değişmek üzere 1-14 gün arasındadır. larda dalak lezyonu ön planda olmakla
Antraks hayvanlarda perakut, akut ve birlikte, ince bağırsaklarda ülsere yapıda mak ve güvenilir et
subakut seyir izleyebilir. hemorajik enterit tablosu, bağırsak içeriği tüketmek için kaçak
kanlı görünümde, mezenterik lenfadenit, hayvan kesimleri
Perakut formda, serebral hemorajiler abomazum (geviş getirenlerde ki dört
sonucu apopleksi tablosu, hayvanlarda midenin sonuncusu-insandaki midenin sıkı denetimlerle
sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta du- karşılığı) ve kalın bağırsaklarda yangı önlenmeli, kasap ve
ramama, titreme, halsizlik, konvülsiyon görülür. Şarbondan ölen bir hayvanın marketlerde ruhsatlı
sonucu yere düşerek kısa süre içerisinde kadavrasının açılmaması en doğrusudur.
ölüm gerçekleşir. Ölüm öncesi ve sonrası Çünkü iç organlardaki tüm basiller 48 mezbahada kesilmiş
ağız, burun ve anüs ve vulvadan kanlı bir saat içerisinde kokuşmayla yıkımlanır. ve veteriner damgası
akıntı gelir. Eğer otopsi yapılırsa etkenler havayla
temas edince sporlu forma geçmekte- olan etler tüketilme-
Akut ve subakut formlarda ise hayvanda ler ve böylece toprakta 15 yıl boyunca lidir.
40-42 ˚C ateş, sinirlilik, huzursuzluk, canlılığını koruyarak kontaminasyonlara
depresyon, asfeksi, kanlı diyare, kanlı sebep olmaktadırlar. Bu nedenle şarbon-
idrar, boyun altında ve vücudun diğer dan şüpheleniliyorsa kadavranın kuyruk
yerlerinde ödemler, nekrozlar, deride püs- ucundan alınan kan ile yapılan yayma-
tüller, gebe ise abortlar ve süt veriminde nın May-Grünwald Giemsa boyası ile
azalma, sütün renginde sararma, bazen boyanarak Anthrax basillerinin görülmesi
de kanlı bir görünüm meydana gelir ve sonrası kadavra derin açılan bir çukura
2-3 gün içerisinde ölürler. gömülmeli, üzerine sönmemiş kireç atıl-
malı ve üstü kapatılmalıdır ya da imkan
Sığırlarda Antraks: Sığırlarda genellikle varsa krematoryumlarda yakılmalıdır.
septisemik seyirlidir ve sürüde ani ölüm-
lerin varlığı ile kendisini gösterir. Bazı Anthrax 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri,
hayvanlar ölümden önceki 24 saatte genel Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa
hastalık bulguları göstermesine rağmen, göre ihbarı mecburi zoonoz bir hastalık-
çoğunlukla hastalık bulguları gösteren tır. Ülkemizde Tarım ve Orman Bakanlığı
hayvanlar bir saat içerisinde ölürler. Veteriner Kontrol Merkez Araştırma
Sığırlardaki şarbon hastalığı, koyun ve Enstitüsü tarafından üretilen Max-Sterne
keçilerde olduğu gibi mutlak ölümle 34F2 suş aşısı yapılmaktadır. Aşılanan
sonuçlanmaz, bazı olgularda iyileşme hayvanlarda 12 ay boyunca bağışıklık
görülebilmektedir. sağlamaktadır. Hastalık hayvandan
hayvana bulaşmadığı için ülkedeki bütün
Şarbondan ölen bir sığırın kadavrası hızla hayvanların aşılamasına gerek duyul-
kokuşur, açığa çıkan kokuşma gazları mamaktadır. Hastalık riski olan yerlerde
kadavranın karın ve göğüs boşluğunu ilkbaharda, hastalık çıkan yerlerde derhal
genişleterek basınç oluşturur ve böylece ve hastalıksız hayvanlara koruma amaçlı
kadavradaki doğal deliklerden kan gelme- uygulanır. Hastalık etkeni olan Bacillus
ye başlar. Kan pıhtılaşmaz, koyu katran anthracis’ in çevre şartlarına dirençli ol-
rengindedir, rigor mortis (ölüm katılığı) ması sebebiyle hastalık çıkan mihrakların
şekillenmez, dalak 4-5 katı büyümüş, 5 yıl süreyle her yıl aşılanması hastalıkla
yumuşak, erimiş, çamur kıvamında, üze- mücadelede etkin bir yoldur. Hastalığın
rinde hematomlar, kesit yüzü kömür gibi çıktığı mihraklarda yalnızca sığırlar değil
koyu ve katran gibi kan sızar. Ölümün o bölgedeki bütün hayvanlar aşılanmak-
üzerinden az bir süre geçtiyse dalaktan tadır. Aşılama Tarım ve Ormancılık Ba-
hazırlanan sürme frotilerde bol miktar- kanlığı tarafından ücretsiz yapılmaktadır.
da basiller rastlanır, ancak kadavra ileri
derecede dekompoze olmuşsa basiller Şarbondan korunmak ve güvenilir et
yıkımlanır. Bazı olgularda şarbondan tüketmek için kaçak hayvan kesimleri
ölümün tek kanıtı dalağın büyümesidir. sıkı denetimlerle önlenmeli, kasap ve
Koyun şarbonunda ise splenomegali bu marketlerde ruhsatlı mezbahada kesilmiş

OCAK - ŞUBAT 2019 hekim sözü 29