Page 43 - Hekim Sözü (Sayı 10) Temmuz-Ağustos 2020

HUKUK

göz atalım; toplam 16 maddeden oluşan ve nasıl ele alacak?
kanun teklifinde (iptal edilen önceki Bu teklifte düzenlendiği şekliyle yasalaşır-
halinden farklı olarak) güvenlik ve arşiv sa, arşiv araştırması da, güvenlik soruştur-
soruşturması birbirinden ayrılmış. İlk Değerlendirme Ko-
kez veya yeniden memuriyete ve kamu ması da, hali hazırda yaşanan keyfiyetin
görevine atanacak herkes hakkında arşiv sürmesi anlamına gelecek. Zira hali ha- misyonuna geniş bir
araştırması yapılacak, İçişleri Komisyonu- zırda kişinin (ve hatta yakınlarının) siyasi yetki alanı bırakan,
nun raporundaki ifadeyle “gizlilik dereceli görüşü, dini inancı ya da inançsız olması,
birimler, Milli Savunma Bakanlığı, Genel- cinsiyeti, cinsel yönelimi, üye olduğu sen- ayrıca kamu görevi-
kurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, dika ve dernekler, çalıştığı kurumlar gibi ne girişi ömür boyu
sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında veriler kamu görevine alımda değerlendir-
çalıştırılacak kamu personeline, ceza infaz me kriterleri olarak kullanıyordu. Bu, ifade engelleyecek bir
kurumları ve tutukevlerinde çalıştırılacak özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü, din sonuç doğuran bu
personele ve üst düzey kamu görevlilerine ve vicdan özgürlüklerinin kullanımının, yasa teklifinin de,
yönelik olarak” arşiv araştırmasının yanı idarenin keyfiyetine açık hale getirilmesine
sıra güvenlik soruşturması da uygulana- devam edileceği anlamına geliyor. Anayasa Mahkemesi
cak. Oysa Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda tarafından hukuka

Arşiv araştırmasında; kişinin adli sicil ikisi bireysel başvuru sonucunda verilmiş aykırı bulunması ge-
kaydının dışında aranıp aranmadığı, kişiye olmak üzere toplam 5 ayrı kararı bulunu-
yönelik tahditlerin, kesinleşmiş mahkeme yor. Kişisel verilerin güvenliğine ilişkin rekir. Hukuken varı-
kararlarının, kişi hakkında devam eden belirsizliklerin hukuka aykırı olduğuna lacak sonuç budur!
veya sonuçlamış soruşturma, kovuşturma her kararında altını çizerek işaret eden
süreçleri ile kişi hakkında kamu görevin- Anayasa Mahkemesi kararına rağmen, Karar hukuka göre
den çıkarılma ya da kesinleşmiş me- istihbarat notları ve fişlerin ilgilisiyle mi verilecek birlikte
murluktan çıkarma cezası olup olmadığı paylaşılmayacağı ve de silinmeyeceğine
incelenecek. ilişkin düzenleme bir hukuk garabetidir ve göreceğiz.
Güvenlik soruşturmasında;, arşiv araş- AYM içtihatlarının göz göre göre etrafın-
tırmasındaki bilgilere ek olarak, kolluk dan dolanılması anlamına gelmektedir.
kuvvetlerinde ve istihbarat birimlerinde Zira AYM içtihatlarında, kişisel verilerin
bulunan veriler, yabancı devlet kurumları bir kayıt düşülmeden kişiyle paylaşılması
ve yabancılarla ilişkiler, terör örgütleri ve itiraz imkan verilmesi gerektiği pek çok
veya suç örgütleriyle eylem birliği, irtibat defa belirtilmiştir.
ve iltsak incelenecek. Sonuç olarak kamu görevine alımda göre-
Güvenlik soruşturması sırasında “görevin vin gerektirdiği özellikler yerine örneğin
önemine göre” ilgili kişinin yanı sıra eşi, milli güvenlikle ilgili olmayan kamu gö-
çocukları ve birinci derece kan bağı olanla- revleri için bile kişi hakkında devam eden
rın dışında ikinci derece akrabaları, eşinin ya da sonuçlanmış ceza soruşturması ya
ailesi gibi “sıhri hısımları” da araştırılacak. da kovuşturması bulunup bulunmadığı ile
soruşturma ve kovuşturmadaki olguların
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştır- araştırılması ve değerlendirmede dikkate
ması, Milli İstihbarat Teşkilatı, Emniyet
Genel Müdürlüğü ve mülki idare amirlik- alınması, yasa teklifinin getirilme amacın
leri tarafından yapılacak. Yani sıralanan söylenenden farklı olduğunu göstermek-
kayıtların pek çoğunu tutan istihbarat ve tedir.
kolluk birimleri, kendi kayıtlarından hare- AYM’nin Turgut Duman kararında işaret
ketle söz konusu araştırma ve soruşturma- ettiği “masumiyet karinesi”ni gözetmeyen,
yı yapacaklar! kişinin hakkında kesinleşmiş mahkeme
Elde edilen bilgilerin değerlendirilme- kararı olmaksızın, örneğin devam eden
si amacıyla en az üç kişiden oluşacak soruşturma olması ve/veya hükmün açık-
Değerlendirme Komisyonu kurulacak. Bu lanmasının geri bırakılması ve/veya ertele-
komisyonun hangi üç kişiden oluşacağı me kararı verilmiş olması hallerinde dahi
da, bu kişilerin uzmanlık alanına sahip Değerlendirme Komisyonuna geniş bir
olup olmayacağı da, taşımaları gereken yetki alanı bırakan, ayrıca kamu görevine
deneyim ve diğer nitelikler de, daha da girişi ömür boyu engelleyecek bir sonuç
önemlisi hangi ölçütlere göre değerlendir- doğuran bu yasa teklifinin de, Anayasa
me yapacakları da bütünüyle belirsiz bı- Mahkemesi tarafından hukuka aykırı bu-
rakılmış durumda. Örneğin bu komisyon lunması gerekir. Hukuken varılacak sonuç
daha önce soruşturma konusu yapılmış bir budur! Karar hukuka göre mi verilecek
olguyu ele alacak mı? Hangi kriterlere göre birlikte göreceğiz.

TEMMUZ-AĞUSTOS 2020 hekim sözü 41