Page 41 - Hekim Sözü Sayı:5

etik

Görsel medya ve etik

Nergis Erdoğan*

İki bin beş yüz yıl önce, Sokrates tarafından “sorgulanmamış bir hayat yaşamaya
değmez” deyişiyle dile getirilen bu sorgulama, insanın bilim, sanat ve felsefe gibi
ikincil doğasını ve insanlığını oluşturan yanlarının ortaya çıkışını sağlar.

nsan bilmekle insan olmuş- Etik, ahlak gibi döneme ve farklı
tur. Bu bilme hali yalnızca toplumlara göre değişen, olgu-
İçevresi ile sınırlı değildir; lara ilişkin bir kavram değil, bir
diğer canlılardan farklı olarak bilgi alanıdır, kişiseldir. İnsanın
insan kendisinin de farkındadır. yaşam tarzını, önceliklerini,
Dünyaya çaresiz gelişinin soğuk kararlarını, çevresiyle ve diğer
ürpertisini ömür boyu sırtında insanlarla ilişkilerini, kısaca ya-
taşıyan insan, var olduğunu şamla kurduğu bağı sorgulama-
hissetmek, yaşayabileceği bir sını gerektirir. Sağlık alanı, neo-
dünya kurmak için çabalarken, liberal politikalar sonucu büyük
evreni, geçmiş ve geleceği- ölçüde ticarileşmiş, hekimler ve
ni, içinde yaşadığı toplumu, sağlık çalışanları kendilerini etik
insanlar ve canlılarla ilişkilerini boyutu olan sorularla çok daha
sorgular. İki bin beş yüz yıl yayı gezmek gibi çok farklı amaçlarla fazla karşı karşıya bulmuşlardır. Bu
önce, Sokrates tarafından “sorgulan- karşısındaki hasta için teknik olarak dönüşümün hızlı olması yeterli sorgu-
mamış bir hayat yaşamaya değmez” gerekeni yapabilir, yaşam kurtarabilir. lamaya da fırsat bırakmamıştır.
deyişiyle dile getirilen bu sorgulama, Hangi uzmanlık alanında olursa olsun MEDYADA SAĞLIK
insanın bilim, sanat ve felsefe gibi hekimliğin bu yönü, günümüzün Medyanın kamuoyunun biçimlenmesi,
ikincil doğasını ve insanlığını oluştu- ve geleceğin teknolojisiyle, gelişkin yönlendirilmesi, ideolojilerin pekişti-
ran yanlarının ortaya çıkışını sağlar. algoritmalar, yapay zekâ ve robot- rilmesinde en önemli aktörlerden birisi
lar tarafından giderek daha büyük
Hekim, kendi fiziksel, ruhsal ve top- ve yasama, yürütme, yargıdan sonra
lumsal bütünlüğü yanı sıra, insan gibi oranda yapılabilir hale gelmektedir. dördüncü kuvvet olduğu bilinmekte-
çok boyutlu bir varlıkla yüz yüzedir. Ancak, mesleki ve insani boyutuyla dir. Ticarileşme artarken görsel med-
Bu nedenle de mesleki etkinliği çok ilişkilerin, eylemlerin nedenleri, iyilik yada sağlık haberleri, saatler süren
yönlü olmak zorundadır. Nitekim ve doğrulukları sorgulanmadıkça, o sağlık programları da hızla artmıştır.
hekimlikte pragmatik, teknik ve etik eyleme hekimlik demek güçleşir ve bu Ülkemizde “yazılı ve görsel medyada
yanların birlikteliği, mesleğin olmazsa mesleğin etik boyutunu oluşturur. sağlık” başlıklı çok değerli araştır-
olmaz koşuludur. Günümüzde hekimliğe ait birçok mes- malar yapılmıştır. Medyanın, sağlık
Hekimlik, teorik bilgilenme ve teknik leki sorun, bu sorgulamanın yetersizli- alanında da bireylerin tutumlarının
destekle insanlara, en az acı ve en ği, hatta yokluğundan kaynaklanmak- şekillenmesini sağlayan birincil kay-
fazla fayda sağlamayı amaçlar, bu tadır. Bu yetersizlik sonucu, dünyada nak niteliğinde olduğu görülmektedir.
Araştırmalar bireylerin, kendine teşhis
anlamda pragmatiktir. Sizin iyi ya da ve ülkemizde hekimlikle ilgili değer koyan ve gerekli olan hizmetleri satın
kötü olduğunuzu, eyleminizin nedeni- konuları, “yükümlülük” ve “hukuk” alan “tüketici” durumuna geldiğini
ni tartışmaz; yalnızca sonucuna ve ne alanından, “değer tartışması” ve “etik” ve “Sağlıklı yaşam endüstrisi” gibi
yapmanız gerektiğine odaklanır. alanına kaymaktadır. Son yıllarda tıp bir alanın yaratıldığını söylemektedir.

Bir hekim yalnızca daha çok para fakültelerinde Tıp Tarihi ve Deontoloji Hekimler de bu endüstrilerin tıbbi-
kazanmak ve mülk edinmek veya dün- derslerinin Tıp Tarihi ve Etik olarak leştirdiği alanlarda, son teknolojilerin
değişmesi, içeriğine etik boyutun katıl- “kullanıcısı” olan aracılar haline
*Prof.Dr., İstanbul Tabip Odası Onur Kurulu Üyesi ması da bu gelişmenin bir sonucudur. getirilmiştir.

EYLÜL - EKİM 2019 hekim sözü 39