Page 57 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

Tablo 1. Duygu, biliş ve davranış arasındaki ilişki

Duygu Biliş

Davranış

(Croskerry P, Abbass, A, Wu A.W, 2010)

3.1. Duygusal eğilimleri etkileyen faktörler
Çeşitli faktörler duygusal durumu etkileyebilir. İşyerinde koşulla-
rın değişmesi, kişilerarası çatışma, hiyerarşik baskılar, sağlık sorunları,
bir yakınının hastalığı, kaybı, evlenme, boşanma gibi yaşam olayları,
ekonomik güçlükler hekimler için de duygusal durumda geçici veya
sürekli değişikliklere, strese, yorgunluğa ve sonuçta sinirlilik ve hoş-
görüsüzlüğe yol açar.
Mizaç, çalışma yoğunluğu, motivasyon, güneş ışığının yokluğu
gibi mevsimsel etkiler, duygusal durum üzerinde olumsuz etki ya-
pabilir. Sosyal yaşamdaki aksaklıkların tümü geçici veya uzun süreli
duygusal bozukluklara yol açabilir.
Sağlık hizmetinde yaygın olan nöbet ve vardiya çalışması, sirka-
diyen ritm (günlük ritm) ve uyku bozukluklarına yol açar. Vardiya
Çalışması İntolerans Sendromu gibi depresyon benzeri belirtilerin
görüldüğü çeşitli psikiyatrik ve bedensel olumsuz etkiler ortaya çıka-
rır. (Özdemir et al, 2018)
Kanıtlar, yorgunluk, uykusuzluk, uyku borcu ve aşırı bilişsel yük-
lenme gibi bazı koşullarda karar vericilerin birinci sistem işlemlerini
kullanma eğiliminde olduklarını ve dolayısıyla hataya daha açık ol-
duklarını göstermektedir. (Maswadi, et al, 2019)
Çünkü beyin iyi dinlendiğinde en verimli şekilde çalışır. Algımı-
zın optimal düzeyde olması, dikkat, uyanıklık, hafıza ve akıl yürütme-
miz iyi dinlenmeye ve yeterli miktarda uyumaya bağlıdır. Oysa sağlık
hizmetinde uzun saatler süren çalışma, uyku yoksunluğu ve birikmiş
uyku borcu yaygındır. İnsanlar ne kadar uzun süre uyanık kalırlarsa, o

56