Page 61 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

Kalıp yargılar iki fazda oluşur. Birinci aşama, kalıp yargının oluş-
tuğu aşamadır. İkinci aşamada ise kalıp yargıların başkalarına karşı
değerlendirme, yargılama ve eylemde kullanılıp kullanılmayacağı be-
lirlenir. Sürecin ikinci aşamasında, insanlar hedef kişiyle etkileşimde
bulunduklarında oluşmuş inançları bilinçli bir çaba veya dikkat ge-
rektirmeksizin kullanırlar.

Araştırmalar, sağlık hizmeti verenlerin yukarıda açıklanan sürecin
birinci evresi sırasında azınlık grubu üyeleri hakkındaki olumsuz ka-
lıp yargıları otomatik olarak aktive ettiğini göstermektedir.
Örtük ırksal önyargılar, yalnızca bir hekimin azınlık grubu hasta-
larına yönelik davranışlarını değil aynı zamanda azınlık grubu hasta-
ların sağlık ekibiyle etkileşimlerinde nasıl hissettiğini de etkileyebilir.
Kalıp yargılar üzerine yapılan çalışmalar, çocukluğumuzdan itiba-
ren ailemizden, sosyokültürel çevremizden edindiğimiz stereotiplerin
tekrar tekrar kullanılması sonucu, stereotipleme eyleminin bilinçten
uzaklaşıp, örtük hale geldiği ve psikolojik bir sistem yarattığını ortaya
koymaktadır. Araştırmalar bir bireyin bir gruba karşı bilinçli olumsuz
duyguları olmadığı hatta bilinçli olarak kalıp yargılarını bastırmaya
çalıştığı durumlarda bile bunun doğru olduğunu göstermektedir. Bi-
linçli olmayan önyargılar, en iyi niyetli bireylerin bile davranışlarını
etkileyebilir.
İngiltere’de 2,5 milyondan fazla okul öğrencisiyle yakın zamanda
yapılan bir araştırma, öğretmenlerin genel olarak siyah ve Bangladeşli
öğrencilerin yeteneklerini küçümsediğini, beyaz, Hint ve Çin çocuk-
larının becerilerini abarttığını göstermiştir. Bu sonuç öğretmenlerin
ilgili etnik gruplar hakkında kalıplaşmış algılara sahip olduklarını or-
taya koymaktadır. İkinci Dünya savaşında Alman toplama kampların-
da Dr. Josef Mengele ve Japonya’da U-731 adlı tesiste Dr. Shiro İshii
tarafından başka etnik, siyasi, azınlık grubu insanlara yapılan korkunç
deneyler önyargı ve kalıp yargıların, ırkçılığa varan en uç örnekleri
olarak halen tıp tarihinin karanlık sayfalarında yer almaktadır.
Daha önceden temas edilmemiş etnik gruplarla karşılaşmak
insanları endişeli yapabilir. Özellikle bu gruplar hakkında oluşmuş

60