Page 62 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

olumsuz kalıp yargılarımız varsa klinik kararlarımız farkında olmak-
sızın etkilenebilir, hata yapabiliriz. Hipokrat yemini gibi ritüeller de
bu gerçeği engelleyemez.
Öte yandan, tıp öğrencileri ve genç doktorlar kendilerinden daha
yaşlı ve deneyimli hekimlerin, hocaların bilinçdışı önyargılarından et-
kilenebilirler. Bu nedenle, hekim olarak insanlarla ilgili klişeleşmelere
düşmeden, ancak onlara ait kültürel bilgiyi kullanarak bir tanı koy-
manın önemini kavramalıyız. Doğru tanılar koyabilmemizin önem-
li bir bileşeninin önyargılarımızla ilgili farkındalık olduğunu kabul
etmeliyiz. Çünkü epidemiyolojik çalışmalar bazı grupların belirli
koşullara maruz kalma, ayrımcılığa uğrama ihtimalinin daha yüksek
olduğunu söylemektedir. (Croskerry P, 2002; Stone J, Moskowitz GB,
2011; Bean MG, 2014)
Eğitim düzeyi düşük kişilerin sağlık durumlarının iyi eğitimli-
lerden daha kötü olduğu, bu insanların sigara, alkol bağımlılığı, kötü
beslenme gibi sağlığı bozan alışkanlıklara daha fazla yöneldiği, daha
yüksek strese maruz kaldığı bilinmektedir. Sosyoekonomik durumu
en kötü olan dörtte bir kesimde yer alan insanların, en avantajlı dörtte
bire göre ölüm risklerinin neredeyse üç kat arttığı, yoksul insanların
iyi bakımlı insanlara göre on yıl daha az yaşadığı bildirilmiştir. Bu
gerçek büyük ölçüde sosyoekonomik durumu kötü olan insanların
yaşam koşullarına bağlıdır.
Ancak var olan tabloda, hekimlerin bu insanlara ihmalinin, geç
tanı konmasının veya tedaviye erişimlerinin katkısı olabilir mi? Bazı
gözlemsel çalışmalar akut miyokard infarktüsünde ve meme kanseri,
psikoterapiye yönlendirme gibi diğer konularda fakir hastaların daha
az tedavi gördüklerini düşündürmektedir.
Bir çalışmada kırk beş dâhili tıp asistanına ekonomik durumları
dışında aynı olan on iki hasta senaryosu izletilmiş ve tanı koymaları
istenmiştir. Katılımcılar, yoksul hasta vakalarına tanı koyarken zengin
hasta vakalarına göre daha fazla hata yapmışlardır. (Al Alwan et al,
2019; Arber et al, 2006)
Sağlıkta eşitsizliği cinsiyet, yaş, sınıf ve ırk bakımından inceleyen

61