Page 19 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

İki sistem, beynimizin, zihnimizin evrimsel gelişiminin sonucu-
dur. Birinci sistemin evrimsel olarak daha eski, ikincisinin daha yeni
olduğu öne sürülür. Bu bölümde biyolojik temellerine yer verilme-
yecektir.
2. Hekimlikte karar verme
Büyük bir çoğunluğumuz birinci basamakta veya bir uzmanlık
alanında klinisyen olarak yaşamımızı sürdürüyoruz. Gündelik mesle-
ki yaşamımızda farkına bile varmadan sürekli bir tanı koyma, tedavi
planlama eylemi, süreci içindeyiz ve her gün kimisi yaşamsal olan
onlarca karar veriyoruz.
Hekimlikte kararlarımızın sonuçları yalnızca bizi değil, öncelik-
le hastalar ve yakınları olmak üzere birçok insanı ilgilendiriyor. Bir
kararla bir anda onlarca insana karşı sorumlu oluyoruz. Kararımızın
vicdani yüküne ilaveten yasal olarak da sorumlu tutuluyoruz. Bu
nedenlerle kararlarımız olabildiğince doğru olmak zorundadır.
Önümüzdeki hastanın sorunları bazen kapıdan girerken tanına-
cak kadar kolay olabiliyor, bazen günlerce, aylarca sürecek bir çalış-
mayı gerektirebiliyor. Üstelik karar verirken sürekli bir zaman baskısı
altında, kapımızda bekleyen insanların sabırsızlığının gerilimini yaşı-
yoruz. Karşımızdaki insanla yalnızca hastalığı aracılığıyla değil insani
bir ilişki içindeyiz. Biz ve hastalarımızın kendimize, hastalığa, genel
olarak hayata bakışları, ekonomik, sosyal, kültürel durumları, ülkenin
sağlık sistemi belki hiç farkında olmadan kararlarımızı, bakışımızı et-
kiliyor.
Peki, bu kadar karmaşık koşullarda nasıl karar veriyoruz? Bir he-
kim karşısındaki hasta ile ilgili nasıl tanı koyar ve tedavi planlar? Ka-
rar vermede hangi yollar vardır ve ne kadarını bilinçli ne kadarını
bilinçsiz kullanırız? Kararlarımızın doğruluğuna nasıl güvenebiliriz?
Farklı sosyo-ekonomik sınıf, dil, din, ırk, etnik kökenden hastalara
karşı kararlarımız farklılık gösterir mi? Bu farklılıklar bizi ne kadar
yönlendirir? Bir hekim tanı koyma, tedavi düzenleme becerisini nasıl
kazanır? Kendiliğinden oluşan bir beceri midir, öğrenilmesi, öğre-
tilmesi gerekir mi? Bunlar ve benzeri birçok sorunun yanıtı nasıl

18