Page 30 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

başvuran bir hastada en kötü senaryo olarak bir aort anevrizması yır-
tılmasını, miyokard infarktüsünü düşünmek, hastanın böbrek taşı ol-
duğunu düşünmekten daha önemlidir. Çünkü böbrek taşı kısa sürede
yaşamsal bir tehlikeye yol açmaz buna karşılık aort anevrizması veya
miyokard infarktüsü dakikalar içinde ölümcül sonuçları olan durum-
lardır ve öncelikle dışlanmaları gerekir.
Bu yöntem, bazen gereksiz araştırmalara ve aşırı kaynak kullanıl-
masına neden olabilir. Ayrıca, daha az görülen ve kritik olmayan has-
talıkların tanısının gecikmesine veya tamamen gözden kaçırılmasına
yol açabilir.
2.2.5. İleriye ve geriye (forward/backward) yönelik akıl yürütme
İleriye yönelik akıl yürütme, elimizdeki bulgu ve belirtilerle ve
bu verilerin analizinden yola çıkarak bir hipotez yaratma veya tanı
koymadır. Uzmanlar uzmanlık alanları içindeki problemleri ileriye
yönelik akıl yürütme ile çözme eğilimindedir. Bu yöntem önemli
ölçüde bilgi gerektirir. Hekimin elindeki problemle ilgili önemli alan
bilgisine sahip olduğu durumlarda kullanılır. Karar verilmesi gereken
alanla ilgili bilgi eksikliğinde hata olasılığı yüksektir.
Tam tersine doctor, mevcut bilgileri sorunu çözmek için yetersiz
olduğunda geriye dönük muhakemeye başvurur. Başka bir deyişle,
mevcut alan bilgileri, sunulan bilgilerle doğrudan bağlantı kurmak
için yetersizdir. (Patel et al, 2013)
Geriye yönelik akıl yürütme, elimizdeki tanı olasılığına dayanarak
yapılan akıl yürütme olarak da adlandırılır. Tanı olasılığını test etmek
için yeni veri elde edilmesi veya varolan verinin yeniden yorumlan-
masıdır. Geriye yönelik akıl yürütme alan bilgisi yetersiz olduğunda
öncelikli olarak başvurulan yöntemdir.
Ateş ve boğaz ağrısı örneğinden yola çıkarsak, bir KBB uzmanı
hastanın boğaz muayenesini, belirti ve bulgularını göz önüne alarak
“bu bulgular tonsillit düşündürür” diyerek ileriye dönük bir akıl yü-
rütme yapabilir. Oysa alanla ilgili bilgisi daha sınırlı olan bir başka
uzmanlık alanından bir hekim, geriye dönüp başka olasılıkları test

29