Page 25 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

farkında olmadan çoğu kez doğru tanılara ulaşırlar. Bu metotların katı
bir şekilde uygulanmasından çok, tümünün içinde bulunulan duru-
ma göre esnek biçimde uygulanması ve bunun farkında olunması
önemlidir.
Öte yandan, her uzmanlık alanında aynı metotlar uygulanamaz.
Örneğin, acil tıpta hayatı tehdit edici durumları, “en kötü senaryoyu”
dışlamak en önemli önceliktir. Çünkü yaşamsal tehlike oluşturabilen
durumları ayırıcı tanıdan dışlamak, iyi seyirli, kısa vadede yaşamsal
önemi olmayan bir durumun doğru tanısını koymaktan daha önem-
lidir. Örneğin düşme sonucu kafa travması nedeniyle başvuran bir
hastada beyin kanamasını dışlamak, hastanın el bileğindeki basit bir
kırığın tanısını koymaktan daha önemli ve önceliklidir.
Tedavi kararları ise her zaman ve tümüyle hekime bağlı olma-
yabilir. Hastaların tercihleri, sağlık hizmetine ulaşım olanakları, sos-
yoekonomik, kültürel özellikleri, ülkenin sağlık sistemi gibi birçok
faktörden etkilenir. Bu nedenle farklı bir yaklaşımla, hasta ve bazı
durumlarda hasta yakınlarıyla bir tür pazarlık gerektirebilir.

Bu bölümde en sık kullanılan klinik akılyürütme yöntemleri ta-
nıtılacaktır.
2.2.1. Hipotetik-dedüktif akıl yürütme
Hipotetikodedüktif yöntem araştırma sürecini ifade eder. Sözcük
anlamı olarak, varsayım (hipotez) oluşturmak üzere tümdengelim
yöntemini kullanmaktır. Araştırmada olduğu gibi hipotezler oluştur-
mak, bunları yeni verilerle test etmek, bazılarını dışlamak anlamına
gelir. (Tariq, 2015)
Tümdengelim genelden özele gitmeyi amaçlayan bir akıl yürüt-
me biçimidir. Yeni bir bilgi vermez, ancak öncüllerde örtük biçimde
bulunanı açık hale getirir. Genel yasa ya da yargılardan yola çıkar,
bu yüzden tümdengelim adı verilir. Tümdengelimde, öncüllerde var
olan bilgilerin akıl yürütmeyle çözümlenmesi amaçlanır. Öncülleri-
mizin içerdiği bilgi, yasa, yargı ne kadar doğru ve güçlü ise sonuçla-
rımız o kadar doğru olur. Öncüller yanlışsa akıl yürütme geçerli olsa

24