Page 66 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

da her zaman böyle başlamayabilir veya böyle seyretmeyebilir. RF ise
RA hastalarının tümünde pozitif değildir ve RF’nin pozitif bulundu-
ğu RA dışı birçok durum vardır.
3. Tutturma, sabitlenme yanlılığı (Anchoring, tram-lining,
jumping to conclusions, first impression)
Hasta ilk görüldüğünde göze çarpan özelliklere göre hemen karar
verme ve bu tanıya kilitlenme eğilimidir. Tanı daha sonra elde edi-
len bilgiler ışığında yeniden değerlendirilmez. Bu bilişsel eğilim onay
yanlılığı ile birleştirilebilir.
Örneğin, genç bir kadın hasta “sırtım, boynum, belim ağrıyor”
veya “bütün eklemlerim ağrıyor” şikâyeti ile başvurduğunda, aklınıza
hemen kadınlarda sık görülen, yaygın kronik ağrı, uyku bozukluğu,
yorgunluk gibi semptomları olan “fibromiyalji sendromu (FMS)” ta-
nısı gelebilir. Bu tanıya saplanıp, “ağrının özelliklerini” sorgulamaz,
muayene ile omurgasındaki tutukluğu kontrol etmez, gereken rad-
yolojik ve laboratuvar incelemelerini yapmazsanız spondilartropatiler
gibi ciddi bir grup romatizmal hastalığı atlayabilirsiniz.

4. Erken yargı (Premature closure, civicivleri
yumurtadan çıkmadan sayma)
Kaçırılan tanıların büyük bir kısmını oluşturan yaygın bir bilişsel
eğilimdir. Yeterince derinlemesine akıl yürütmeden, tanıyı tam ola-
rak doğrulamadan, düşünmeyi keserek bir tanıyı kabul etmektir. Bir
başka ifadeyle, düşünmeyi, araştırmayı erken sonlandırma veya “bir
tanı konduğunda düşünceyi, araştırmayı/aramayı durdurma” eğilimi-
ni anlatır.
5. Makul gelen ilk seçeneği kabul etme (Search
satisfaction)
Herbert Simon’un ortaya koyduğu bir teoridir. İnsanlar çeşitli al-
ternatifler arasında belirli bir kabul edilebilirlik eşiğini karşılayan ilk
öğeyi seçerler.
Hekimler de bu kuraldan muaf değildir. Bu nedenle olasılıklar
arasından önlerindeki tabloya uygun görünen ilk seçeneği buldukla-
rında aramayı bırakabilirler. Yaygın ve radyolojideki en önemli hata

65