Page 68 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

Leishmania dermatologların çok iyi tanıdığı ve seyahatle ilişkisini çok
iyi bildikleri bir hastalıktır elbette. Ancak muhtemelen Leishmania
olasılığını kestirmek daha güç olduğundan lenfanjit tanısını tercih et-
mişlerdi. Oysa dışarıdan bakan hekimler için ikisinin olasılığı da aynı
ölçüde belirsiz olduğu için daha objektif bir tercih yapabilmişlerdir.
(Domen R.E, 2016; Attema A.E. et al., 2018)
8. Aslını arama, soruşturma yanlılığı (Ascertainment
bias, seeing what you expect find)
Hekimin tanı veya tedavi kararının, hasta ile ilgili önceden oluş-
muş düşünceleri, beklentileriyle şekillenmesidir Hastalarla ilgili yaş,
cinsiyet, sosyokültürel durum gibi kalıp yargılarımız da bu hatada rol
oynayabilir.
Örneğin uyuşturucu bağımlısı olduğu bilinen bir insan hastane
koridorunda veya sokakta baygın halde bulunursa başka olasılıkları
düşünmeden, öncelikle bunun aşırı doz uyuşturucu, ilaç veya alkole
bağlı olduğunu düşünürüz. Oysa o insan diyabetik olabilir ve bilinç
kaybı kan şekeri düzeyinin çok düşmesine, nörolojik veya kalple ilgili
sorunlara bağlı olabilir.
9. Çoğunluğun baskısı (Bandwagon effect)
İnsanların diğerleri de öyle yaptığı, inandığı için belirli şeyleri
yapma ve inanma eğilimidir. Buna çoğunluğun baskısı, grup düşün-
me de denebilir. Özellikle hiyerarşinin katı olduğu ortamlarda, top-
lumsal anlamda olduğu gibi hekimlikte de vahim sonuçları olabilir.
Örneğin bir hasta başı vizitinde hocalar dahil ekibin tümü belli bir
hastalık üzerinde anlaşıyorlarsa daha kıdemsiz bir hekimin kendi dü-
şüncesini terk etmesi mümkündür.
10. Temel oran ihmali (Base-rate neglect)
Bir hastalığın toplumda bulunma sıklığını göz ardı etme eğilimini
ifade eder. Olasılık hesaplamasında kullanılan Bayesian akıl yürütme-
ye uygun olmayan, hastalığın sıklığını abartma veya azaltma şeklinde
olabilir. Ancak, bazı durumlarda hekimler nadir ama önemli, ciddi
bir tanıyı kaçırmamak için hastalık olasılığını bilinçli olarak göz ardı
edebilirler.

67