Page 69 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

Fibromiyalji sendromunun (FMS) toplumda görülme sıklığı %2-
4’tür. SLE (sistemik lupus eritematozus) sıklığı ise 5-40/100.000’dir.
Dolayısıyla yukarıda da söz edilen yaygın ağrı, yorgunluk şikâyetle-
ri olan genç bir kadın hastada öncelikle FMS düşünmek daha akla
yakındır. FMS yerine öncelikle SLE düşünmek temel orana uygun
değildir.
Ancak, bazen SLE tanısını atlamanın sonuçları çok daha ciddi ol-
duğu için “en kötü senaryoyu dışlamak” önemli hale gelir ve sıklığı
göz ardı ederek o hastada SLE’yi dışlamak için gereken araştırmaları
isteyebiliriz.
11. Doğrulama/onaylama yanlılığı (Confirmation bias)
Hekimler ilk izlenimlerini doğrulamak için bilgi ararlar, tanıyı
destekleyen kanıtlara daha çok önem verirler, belki daha akla yakın
olmasına rağmen tanıyı desteklemeyen kanıtları geri plana atabilirler.
Örnek: Elli yaşlarında, hipertansif bir kadın hasta gece uyandıran
baş ağrısı ve kusma şikâyeti ile acil polikliniğine başvuruyor. Bilinci
hafif bulanık, halsiz, destekle yürüyebiliyor ancak sorulara yerinde ve
zamanında cevap verebiliyor. Hekim hastanın o gece bir restoranda
yemek yediğini öğreniyor. Sürekli kusma şikâyetini göz önüne alarak
bu durumun dışarıda yediği yemeğe bağlı akut gastroenterit olduğu-
na karar veriyor. Hafif bilinç bulanıklığını, gece baş ağrısı ile uyanmış
olmasını, hipertansif oluşunu geri plana atıyor. Kusmayı önleyici ilaç
reçete ederek polikliniğe gelmesi önerisiyle evine gönderiyor. Ertesi
gün polikliniğe gelen hastanın muayenesi beyin kanaması düşündü-
rüyor ve beyin omurilik sıvı ponksiyonu (lomber) subaraknoid ka-
nama olduğunu gösteriyor. Burada hekim ilk izlenimi ile karar verip
diğer belirti ve bulguları göz ardı etmiştir. Bu durum aynı zamanda
erken kapanma örneğidir.

12. Dikkatsizlik körlüğü (Inattentional blindness)
Bütün dikkatimizi bir olay veya duruma yönelttiğimizde, o olayın,
durumun içinde farklı olaylar gelişse de çoğu kez onları göremeyiz.
Bu olgu birçok çalışmayla gösterilmiştir. Ünlü gorilla deneyin-
de izleyicilerden perdenin önünde birbirlerine pas atan siyah ve be-

68