Page 70 - İnsan Olarak Hekim Karar Verme ve Akıl Yürütme Yolları

yaz iki gruptan, beyazların attıkları pasları saymaları istenir. Bu arada
oyuncuların arasından goril kıyafetli birisi geçer ve arkadaki perdenin
renginin değişmesi gibi olaylar yaşanır. Deneyi bilmeyenlerin yarısı
gorili görmezler.
Dikkatimizi aynı anda birden çok şeye yöneltemeyiz ve görmeyi
beklemediğimiz şeylere dikkat etmeyiz. Bilişsel psikolojinin kurucu-
su Ulric Nessier’in ortaya koyduğu, dünyayı algılayışımızda dikkatin
önemli olduğu fikri, görgü tanıklarının sanıldığı kadar güvenilir ol-
madığının fark edilmesi ile modern psikoloji araştırmalarının önemli
bir konusu haline gelmiştir.
Tanı koymakta zorlandığınız hastalarda veya verdiğiniz tedavinin
etkili olmadığını gözlediğiniz durumlarda, bazen günlerce elinizde-
ki verileri gözden geçirirsiniz sürekli aynı şeyleri görürsünüz, yani
beyaz giysili takımın paslarını sayarsınız. Ancak dikkatinizi başka bir
yana yönlendirdiğinizde birden önünüzdeki gorili fark edersiniz.
Bunu bazen aşağıda anlatılan geri görüş önyargısı izleyebilir.
Kırk yaşında, düzensiz aralıklarla diz, ayak bileği, el bileği gibi bir-
kaç ekleminde ağrı ve şişlik atakları yaşayan bir kadın hastada istenen
romatizmal testlerde spesifik bir tanıya yönlendiren bulgu saptanmı-
yor. Hastanın rutin sorgulamaları yapılmış ve kaydedilmiş. Her geli-
şinde tekrar gözden geçiriyorsunuz. Ancak son başvurusunda birden
“yirmili yaşlarında çok daha sık tekrarlayan, son yıllarda azalan aftları”
olduğunun farkına varıyorsunuz. Birden gözünüzün önünde “Behçet
Hastalığı” gibi bir tanı beliriyor.
13. Kontrast etkisi (Contrast effect)
Bir hekim üst üste ağır hastalar görmüşse daha az ciddi olan has-
taların sorunlarını hafife alma yanlılığına düşebilir. Bu yanlılık hekim-
lerin yakınları ile ilgili bir sorundur aynı zamanda. Sürekli ciddi has-
talıklarla karşılaşan bir hekim yakınlarının kendince önemli olmayan
hastalıklarını ciddiye almayabilir. Oysa o yakını hekimi, hekim olarak
değil, anne, baba, kardeş, arkadaş vb gibi görmekte ve o ilgiyi bekle-
mektedir. Hemen hepinizin sürekli karşılaşacağınız bir yanlılıktır bu.
Tersi de doğrudur. Sürekli kronik, hafif vakalar gören bir hekim

69