İstanbul Depremine Yönelik Sağlık Hizmetinin Yapılanması Çalışma Grubu Anasayfa
Hekimler İçin İletişim Hattı
Özel sağlık kuruluşlarında çalışan sağlık emekçilerinin sorunları ve sendikalaşma -Erdoğan Demir*
- Hekim Sözü Mayıs-Haziran 2021
- 3403
PDF formatında okumak için tıklayınız.
Ülkemizde sağlık hizmeti tedavi odaklı ve hekim merkezli olsa da birbirini tamamlayan görevleri hayata geçiren sağlık ekibinin birçok aktörü var. Yıllardır meslek tanımlarını içeren “meslek yasaları” çıkarılmayan hemşireler, psikologlar, laborantlar, teknisyenler başta olmak üzere tıbbi sekreterinden hasta bakıcısına kadar her sağlık emekçisinin sunduğu hizmet ve harcadığı emek çok değerli. Sağlık alanında hekimler Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Tabip Odalarında önemli bir mücadele yürütürken, diğer sağlık emekçileri ancak meslek derneği düzeyinde bir araya gelme olanağına sahip. Oysa her zaman önemli bir gündem olan sendikalaşma ve sendikal mücadele üzerinden çalışma koşullarını iyileştirme ve ücret artışı sağlama ihtiyacı, son dönemde bir ihtiyaç olmaktan öte bir zorunluluk haline gelmiş durumda. Sağlık piyasasının büyütülmesi, yerli ve yabancı sermaye yatırımlarının pompalandığı, orta sınıfın tüketim alışkanlıkları arasında sağlık hizmetinin de tüketim kalemi haline getirildiği bir sistemde, ilk dönemlerde hekimlerin güvencesiz olsa da ortalamanın üzerinde gelir elde edebilmesi hekimler için örgütlenme ihtiyacının ötelenmesine neden olmuş olabilir. Ancak gelinen aşamada yıllardır maaş ya da hakediş olarak aldıkları ücretlerde hiçbir artış yaşamayan, ödemelerde gecikmelere sessiz kalmak ve zaman zaman alacaklardan feragat etmek zorunda kalan hekimler için de sendikalı olmak ve ücret mücadelesini sendikal bir örgütlülüğe büründürmenin zamanı geldi.
Asgari ücret ve biraz üzerinde ücretlerle çalıştırılan, fazla mesai ve izin hakları genelde yok sayılan, iş güvencesi söz konusu bile edilmeyen hekim dışı sağlık emekçileri için ise sendikal mücadele yıllardır varlık yokluk meselesi. Şehir Hastanelerinin açılması, yılların üniversite hastanelerinin çökertilmesi ve özel hastanelerin kontrolsüz yaygınlaşması süreçlerini de içine alan Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın 2. fazı, sağlık emekçileri açısından yıkıcı sorunların giderek derinleştiği bir tablo olarak yansıdı. Yaşanan iktisadi krize ek olarak, pandemi sürecinin de açığa çıkardığı sorunların sağlık kuruluşlarında daha ağır yaşandığını görüyoruz. Bazı özel hastanelerin tam ya da kısmen kapanması, işsizliğe mahkûm edilen sağlık emekçileri, ödenmeyen ücretler, uzun çalışma saatleri, yıllık izin kullanımında yaşanan sorunlar, çalışan sağlığının hiçe sayılması özel sağlık alanının giderek yaygınlaşan sorunları haline geldi.
ÖZEL HASTANELER
KAPANIRKEN BİNLERCE
SAĞLIK EMEKÇİSİ İŞSİZ
KALIYOR.
Son üç yılda mali sıkıntılar nedeniyle kapanma haberleri basına yansıyan özel hastanelere bakıldığında yaklaşık 20 bine yakın sağlık emekçisinin işini kaybettiğini görüyoruz.1
SAĞLIK EMEKÇİLERİNİN TÜM HAKLARI SALDIRI ALTINDA
Kapanan hastaneler işin bir boyutu. Bununla birlikte özel hastanelerde çalışan hekimler, hemşireler, ebeler, psikologlar, biyologlar, laborantlar, teknisyenler, Acil Tıp Teknisyenleri, tıbbi sekreter ve hasta bakıcıların çalışma koşullarıyla ilgili yaşadığı sorunlara dair Eylül 2017’de açıklanan “Özel Hastane İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftiş Sonuç Raporu”na2 bakıldığında durumun vahameti ve ciddiyeti anlaşılmaktadır.
Bu rapora yansıyan sonuçlarda düşük ücretler, ücretlerin zamanında ve tam ödenmemesi, yıllık izin kullanımında yaşanan sorunlar, fazla çalıştırma, fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi, kayıt dışı ücret ödeme, işçi statüsündeki sağlık emekçilerinin çok sık işyeri değiştirmesi gibi sorunların özel sağlık kurumlarının büyük çoğunluğunda yaşandığı görülmektedir.
Yine aynı raporda yer alan önemli bir veri ise incelenen 267 işyerlerinin sadece dördünde toplu iş sözleşmesi yapılmış olması gerçeğidir. Toplu iş sözleşmesinin bu denli düşük bir düzeyde saptanması sağlık çalışanlarının tüm bu sorunlara karşı sendikal örgütlenme haklarını neredeyse hiç kullanamadığını ortaya koymaktadır.
SAĞLIK EMEKÇİLERİNİ
MÜCADELEYE ÇAĞIRIYORUZ.
Sağlıkta Dönüşüm Programı sağlık hizmetlerini piyasalaştıran ve sağlık emekçilerini düşük ücretlerle, güvencesiz, sendikasız, örgütsüz, çalışan sağlığının hiçe sayıldığı, sömürü ilişkilerinin derinleştiği bir sağlık emek süreci dayatmaktadır. Sağlık emekçileri bir maliyet unsuru olarak görülmekte ve bütün çaba “Nasıl daha az ücretle daha uzun süre çalıştırabilirim?” üzerine yoğunlaşmaktadır.
Bu sürece karşı koyabilmek için sağlık emekçilerinin ekmek-su gibi ihtiyaç duyduğu unsur dayanışmak ve bir araya gelmektir. İşyerlerinde karşı karşıya kalınan tüm sorunlar, aynı zamanda bir araya gelmenin zemini olarak görülmelidir. Yasa ve yönetmeliklerce tanımlanmış olan, çalışanların kendi emekleri üzerindeki denetimini arttıracak tüm mekanizmalar, sendikal mücadelenin getirdiği tüm idari ve hukuki olanaklar kullanılmalıdır. İş güvencesi ve özlük hakların geliştirilmesi ile ücretlerin toplu iş sözleşmesi ile belirlenmesi gerektiği bütün sağlık çalışanları için olağan ve gerçekleştirilebilir bir talep haline getirilmelidir.
Özetle sağlık emekçileri tüm bu saldırılara göğüs germenin yollarını kendi emek süreçlerine sahip çıkarak birlikte aramalıdır. Özel hastaneler başta olmak üzere bütün özel sağlık kurumlarında binbir emekle sağlık hizmetini sırtlanmış olan bütün sağlık emekçilerinin ve işletmeleşmiş kamu hastanelerindeki sağlık işçilerinin üyesi olabileceği DİSK’e bağlı Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası olarak, özel sağlık kuruluşlarında çalışan hekimler, hemşireler, tıbbi sekreterler, laborantlar, teknisyenler, teknikerler gibi 43 farklı sağlık mesleğine mensup sağlık emekçilerini; ücret, iş güvencesi, kıdem tazminatı ve çalışan sağlığı başta olmak üzere tüm taleplerini güçlü bir örgütlülükle savunmak üzere sendikamız çatısı altında bir araya gelmeye davet ediyoruz.
DİPNOTLAR
1https://kronos34.news/tr/2019da-30-ozel-hastane-kapandi-20-bin-calisan-issiz-kaldi/ erişim tarihi: 30.05.2021
https://www.dunya.com/sektorler/ozel-hastaneler-turizme-tutundu-haberi-460459 Erişim Tarihi: 30.05.2021
2https://ailevecalisma.gov.tr/medias/6966/ozelhastanedegerlendirmeraporu_tum.pdf
*DİSK Dev Sağlık İş Genel Sekreteri
