Muayenehane hekimlerine getirilen çalışma kısıtlaması özü itibariyle devam etmektedir. Tıpkı 6 Ekim tarihli değişikliklerde olduğu gibi, 7 Ocak değişiklikleri de, üst hukuk normları olan 1219 sayılı Kanun ile 2219 sayılı Kanunu’na aykırıdır.

Mesleğini serbest olarak icra eden hekimler, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ile 2219 sayılı Hususi Hastaneler Kanunu hükümlerine uygun olarak, muayenehanelerine başvuran hastaların teşhis ve tedavisini, hizmet bedeli hastalar tarafından karşılanmak üzere, özel sağlık kuruluşlarında yapabilmektedir.
Ancak 6 Ekim 2022 tarihinde hem Özel Hastaneler Yönetmeliği’nde, hem de Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’te yapılan değişiklikler ile mesleğini serbest olarak icra eden hekimlerin, muayenehanelerine başvuran hastaların teşhis ve tedavisini, özel sağlık kuruluşlarında yapabilmeleri için, boş uzman hekim kadrosu bulma ve yıllık sözleşme yapma şartı getirildi. Boş uzman hekim kadrosu olmaması halinde ise özel sağlık kuruluşlarının, ancak toplam uzman hekim kadro sayısının yüzde 15’ine kadar hekimle sözleşme imzalayabileceği düzenlendi.
Böylece mesleklerini muayenehanelerinde icra eden hekimlerin, hastalarının teşhis ve tedavi işlemlerini özel sağlık kuruluşlarında yapabilme hakları hukuka aykırı olarak kısıtlandı. Sağlık hizmeti sunumunda herhangi bir ihtiyacın ürünü olmayan, hizmetin gerekleri ve kamu yararı ile bağdaşmayan, hekimler için serbest meslek icrasını imkânsız hale getiren ve hasta haklarını ihlal eden bu düzenlemelerin yürütmesinin durdurulması ve iptali için Türk Tabipleri Birliği, uzmanlık dernekleri ve çok sayıda hekim tarafından Danıştay’a başvuruldu. Hukuk Büromuz tarafımızdan da hem 206 hekim adına, hem de İstanbul Tabip Odası adına davalar açıldı.
Bu davalarda Danıştay 10. Dairesi tarafından yürütmenin durdurulması konusunda bir karar verilmesi beklenirken, 7 Ocak 2023 tarihli Resmi Gazete’de yeniden yönetmelik değişiklikleri yayımlandı. Bu değişikliler ile Özel Hastaneler Yönetmeliği’nin Ek 5. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinin ilgili kısmı;
“ı) Muayenehanesi bulunan hekimler, 1219 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince hizmet bedeli hasta tarafından karşılanmak ve Sosyal Güvenlik Kurumundan talep edilmemek kaydıyla, muayenehanesine müracaat eden hastalarının tedavisini yıllık sözleşme yapmak suretiyle ilgili branşta ruhsatı bulunan özel hastanelerde yapabilir. Özel hastaneler, ilgili branştaki toplam kadro sayısının üçte birini aşmayacak şekilde hekimle sözleşme yapabilir. Muayenehanesi bulunan 60 yaş üstü hekimler, sözleşme yaptığı hastanelerin birinde bu kadro sınırlamasına tabi tutulmaz. Sözleşme imzalanan hastanede muayenehaneden gelen hastaya öngörülen müdahalenin yapılamadığı durumlarda hekimin istediği başka bir hastanede bu işlemin yapılması için İl Sağlık Müdürlüğü tarafından vaka bazlı özel izin verilebilir. Muayenehane hekimiyle yapılan sözleşmenin taraflarca imzalanmış nüshası, özel hastane tarafından SKYS’ye eklenir ve müdürlüğe gönderilir. Bu durumdaki hastalar, hastanedeki tedavi masraflarının kendileri tarafından karşılanacağı hususu ile tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında muayenehanede bilgilendirilir ve hastanın bilgileri tedavi olacağı özel hastaneye, Muayene Bilgi Yönetim Sistemi (MBYS) üzerinden Bakanlıkça belirlenen form ile gönderilir. Özel hastanede gerçekleştirilecek ayakta veya yatarak tedavi öncesi muayenehane hastalarına ilişkin bilgilendirilmiş rıza formu hasta veya kanuni temsilcisi, muayenehane hekimi, özel hastanenin ilgili birim sorumlusu ve mesul müdür tarafından imzalanır. Hastanın hastanede tedavisi süresince ilgili hekim tarafından kesintisiz hizmet sunumu sağlanır. Hastaya sunulan teşhis ve tedavi hizmetlerinden muayenehane hekimi ve özel hastane müştereken sorumludur. Bu hekimlere hizmet sunan özel hastanenin mesul müdürü her ay sonu itibarıyla tedavi edilen hasta sayısı ve hekim ismini müdürlüğe bildirir. Ayrıca bu şekilde tedavi gören hastalara ayrıntılı fatura düzenlenir.” şeklinde yeniden düzenlendi. Yanı sıra Yönetmeliğe, “Bu maddenin yayımlandığı tarihten önce muayenehanesi bulunan hekimler, sözleşme yapacakları hastanelerin birinde ek 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ı) bendindeki kadro sınırlamasından muaf tutulur.” düzenlemesini içerir Geçici 20. madde de eklendi.
Aynı içerikte değişiklikler, tıp merkezleri içim geçerli olmak üzere, Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin Ek 1. maddesinin 12. fıkrasında da yapıldı.
Bu değişiklikler neticesinde, muayenehane hekimleri için, özel hastanelerde ve tıp merkezlerinde boş kadro bulmak koşulu ortadan kaldırıldı, ancak;
• Hekimin yıllık sözleşme yapacağı hastane ve tıp merkezinin, ilgili branşta ruhsatı bulunması şartı getirildi.
• Hastane ve tıp merkezlerinin sözleşme yapabileceği hekim sayısı, ilgili branştaki toplam kadro sayısının üçte biri ile sınırlandırıldı.
Kadro sayısına ilişkin sınırlamanın ise iki istisnası düzenlendi:
• 7 Ocak 2023 tarihinden önce muayenehanesi bulunan hekimler, sözleşme yapacakları özel sağlık kuruluşlarından birinde kadro sınırlamasına tabi tutulmayacak.
• Muayenehanesi bulunan ya da muayenehane açacak olan 60 yaş üstü hekimler de, sözleşme yapacakları özel sağlık kuruluşlarından birinde kadro sınırlamasına tabi olmayacak.
Ayrıca muayenehane hekiminin sözleşme imzaladığı özel sağlık kuruluşunda hastasına müdahale edemediği durumlarda, İl Sağlık Müdürlüğü’nden vaka bazlı özel izin alarak başka bir özel sağlık kuruluşunda bu işlemi yapabileceği de düzenlendi. MBYS ve rıza formu gibi konularda ise önceki içerik aynen korundu.
7 Ocak tarihinde yapılan bu değişiklikler muayenehane hekimlerinin haklı talepleri karşılamaktan uzaktır. 6 Ekim tarihli hukuka aykırı düzenlemelerden geri adım atılmış gibi görünse de; bu kez de ilgili branşın hastane ruhsatında yer alması şartı ve ilgili branştaki kadro sayısına bağlı kısıtlamalar getirilmektedir. Hâlihazırda muayenehanesi bulunan hekimler ile 60 yaş üstü hekimlere tek bir sağlık kuruluşu için verilen muafiyet, yeni muayenehane açılışları için verilmemektedir. Bu durum, hem mevcut muayenehaneler ile yeni açılacaklar arasında, hem de 60 yaş altı ve üstü hekimler arasında, ayrımı haklı kılan bir neden olmaksızın eşitlik ilkesini ihlal etmektedir.
Kısacası muayenehane hekimlerine getirilen çalışma kısıtlaması özü itibariyle devam etmektedir. Tıpkı 6 Ekim tarihli değişikliklerde olduğu gibi, 7 Ocak değişiklikleri de, üst hukuk normları olan 1219 sayılı Kanun ile 2219 sayılı Kanunu’na aykırıdır. Çalışma hakkı, sözleşme özgürlüğü, eşitlik ilkesi, hukuk devleti ile hukuki güvenlik ve belirlilik ilkeleri, kazanılmış hak ve meşru beklenti ilkeleri gibi anayasal kuralları ihlal etmektedir. Yanı sıra sağlığa erişim ve hekim seçme hakları ile hasta mahremiyeti, aydınlatma ve rızaya ilişkin kurallara da aykırıdır.
Bu nedenlerle, mesleğin bağımsız ve serbest olarak icrasına yönelik kısıtlamaların tümüyle kaldırılması için, 7 Ocak tarihli değişiklikler de Hukuk Büromuz tarafından yargıya taşınacaktır.

*Av., İstanbul Tabip Odası Hukuk Bürosu

Hekim Sözü Ekim-Aralık 2022 İÇERİKLERİ

Türk Tabipleri Birliği Kazanımlarımız

Kurak Günler - Yasemin Demirci*

Yaşamın başlangıcına ilişkin bildirge

Sağlık politikaları, cinsellik ve üreme sağlığı hizmetlerini nasıl etkiliyor? - Süheyla Ağkoç*

Serbest çalışma hakkı ve mesleki bağımsızlıktan vazgeçilemez! - Hasan Oğan*

AKP sağlığa da hekimliğe de zararlıdır Röportaj: Ali Çerkezoğlu*, Yasemin Demirci*