Ek Ödeme Yönetmeliği Beyaz Reform (mu)?

İstanbul Depremine Yönelik Sağlık Hizmetinin Yapılanması Çalışma Grubu Anasayfa

Ek Ödeme Yönetmeliği Beyaz Reform (mu)?

Hekim Sözü Temmuz-Haziran 2022
1253

Hekimlerin ve sağlık çalışanlarının aylardır beklediği “Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliği”, 12.08.2022 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanarak, 01.07.2022 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi.
Sağlık Bakanı tarafından, “Türkiye ’de doktor olmanın anlamı değişti.”, “Bir süredir bitkisel hayatta olan Performans Sistemi’nin fişi çekildi.”, “Sağlık çalışanları için bir reform gerçekleştirildi. Biz buna Beyaz Reform diyoruz.” söylemleri ile kamuoyuna duyurulan Yönetmelik; “reform” olarak adlandırılabilecek bir yenilik getirmediği gibi, performans sistemini ortadan kaldırdığını söylemek de güçtür.
Yönetmelikte yer alan düzenlemeler, birçok açıdan önceki düzenlemelerin tekrarı niteliğinde olup, esaslı bir değişiklik getirmemiştir. Mevcut düzenleme, hekimlerin ve sağlık çalışanlarının haklı beklentilerini karşılamaktan uzaktır. Nitekim;
1- Ek ödeme oranının belirlenmesinde, önceki düzenlemelerde olmayan “disiplin” kriteri eklenmiştir.
2- Yönetmelik ile “Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları Ek Ödeme Yönetmeliği” de dahil olmak üzere, önceki Ek Ödeme Yönetmelikleri yürürlükten kaldırılmıştır. Aile hekimleri ve aile sağlığı merkezi personeli hariç olmak üzere, birinci basamakta görev yapanlar da bu Yönetmelik kapsamına alınmıştır.
3- Yönetmelik ile tıpkı öncekilerde olduğu gibi çok sayıda performansla ilişkili hesaplama unsuru belirlenmiş; performansa dayalı ödeme sisteminden vazgeçilmediği açıkça ortaya konulmuştur.
4- Yönetmelik’te yeterli olmamakla birlikte olumlu olarak değerlendirebileceğimiz bir düzenleme ile ayrıntılı olarak belirtilen izin sürelerinde ek ödemeden faydalanmak mümkün olacaktır. Ancak yıllık izin günlerinde ve yurt dışı kongre, konferans, seminer ve sempozyum gibi etkinliklere katılım sağlanan günlerde ek ödemeden faydalanmak mümkün olmayacaktır.
5- Önceki düzenlemede, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu ’nun 18. maddesi gereğince, haftada bir gün izinli sayılan yönetim kurulu üyelerine izinli sayıldıkları süreler için sağlık tesisi puan ortalaması esas alınarak değerlendirme yapılacağı yer almaktayken, yeni düzenlemede buna ek olarak haftada dört saat izinli sayılan ilçe temsilcileri de dahil edilmiştir.
6- Kadın doğum uzmanları ve asistanları ile ebelere normal doğumu teşvik amacıyla, sağlık tesisi puan ortalamasına kadar normal doğum teşvik ek puanı verilebileceği de, yeni düzenlemeler arasındadır. Normal doğum teşvikine yönelik çalışmaların usul ve esasları henüz belirlenmemiştir.
7- Yönetmelikte “mesai içi çalışma” hatalı bir şekilde, “mesai saatleri içinde yapılan çalışmalar ile nöbet ve icap nöbetlerinde yapılan çalışmalar” olarak tanımlanmıştır. Bir başka ifade ile ek ödeme hesaplamalarında, nöbet ve icap nöbetleri mesai içi sayılacaktır.
8- Yönetmeliğin 5. maddesinin 9. fıkrasının son cümlesinde, “Sağlık tesisindeki ihtiyaç göz önüne alınarak Başhekimlikçe sağlık tesisi/klinik/branş bazında ayrı ayrı mesai dışı çalışma yaptırılabilir.” düzenlemesine yer verilmiş olup; hekimlere ek iş yükü getiren bu düzenlemenin “döner sermayeden yapılacak ek ödemenin oran, usul ve esaslarını belirlemek” amacıyla hazırlanan bir yönetmelikte yeri olmadığı açıktır.
9- Yönetmeliğin 6. maddesi ile “ek ödeme”nin, “temel ek ödeme” ile “teşvik ek ödemesi”nden oluşacağı düzenlenmiştir. Sağlık tesislerinde gelire katkısı olmayan temel tıp bilimleri ile diğer branş hekimleri arasında taban ücrette çok büyük bir uçurum yaratıldığı görülmektedir. Hekimler yine sağlık işletmesine katkı sunmaları halinde bir gelire kavuşabilecektir. Belirlenen bu katsayılar ile, hekimlerin temel ücretinde artış olmadığı, gelir getirme durumuna göre kazancın belirlendiği ve performansın ödüllendirildiği bir kez daha vurgulanmıştır.
Ayrıca “taban ödeme”nin; uyarma ve kınama cezası alanlara bir ek ödeme dönemi, aylıktan kesme cezası alanlara iki ek ödeme dönemi, kademe ilerlemesi cezası alanlara üç ek ödeme dönemi süresince verilmeyeceği de düzenlenmiştir.
“Teşvik ek ödemesi”: “Personelin görev yaptığı sağlık tesisinde hizmete katkısı ve verimliliği ile finansal sürdürülebilirliği sağlama, hizmetin kalitesi, çalışan ve hasta memnuniyeti gibi kriterler göz önüne alınarak mesai içi ve mesai dışı çalışmalarına karşılık olarak döner sermayeden personele yapılan ödeme” olarak tanımlanmıştır.
Anlaşıldığı üzere, “teşvik ek ödemesi” olarak adlandırılan ödeme, performansa dayalı ek ödemeden başkaca bir şey değildir. Teşvik ek ödemesi için ülke, bölge, hastane grupları ve hastane tahakkukları, verimlilik, hasta memnuniyeti, hizmeti elde etme maliyeti gibi faktörler dikkate alınarak, sağlık tesisinin dağıtabileceği miktarı ile bu miktarın tabip ve tabip dışı personele verilecek oranlarının Bakanlıkça belirleneceği düzenlenmiştir.
“Teşvik ek ödemesi”nden, sadece sağlık tesislerinde görev yapacak personel yararlanacaktır. İl Sağlık Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü Birimleri, Ulusal Referans Laboratuvarları ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunda çalışan personel bu ödemeden yararlanamayacaktır.
10- Yönetmelik ’te ayrıca, önceki Yönetmelik ’te de bulunan “uluslararası sağlık hizmetleri ek ödemesi” düzenlemesi de korunmuştur.
11- Personele “ödenecek net ek ödeme tutarı”, Yönetmeliğin 11. maddesinde düzenlenmiştir. Temel ek ödeme tutarı; Sabit ödeme ve taban ödeme tutarlarının toplamından oluşur. Personele ait mesai içi net teşvik puanının, teşvik ek ödemesi dönem ek ödeme katsayısı ile çarpımı sonucu teşvik ek ödemesi tutarı bulunur. Teşvik ek ödemesi tutarı ile temel ek ödeme tutarı toplamı, mesai içi tavan ek ödeme tutarını geçemez.
Mesai dışı ödenecek ek ödeme tutarı ise mesai dışı net teşvik puanının, teşvik ek ödemesi dönem ek ödeme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunur. Bu tutar mesai dışı tavan ek ödeme tutarını geçemez.
Özellikli tıbbi işlemler ek ödeme tutarı, personele ait özellikli tıbbi işlemler net teşvik puanının, teşvik ek ödemesi dönem ek ödeme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunur. Özellikli tıbbi işlemler ek ödeme tutarı özellikli tıbbi işlemler tavan ek ödeme tutarını geçemez.
Uluslararası sağlık hizmetleri ek ödeme tutarı, uluslararası sağlık hizmetleri tavan ek ödeme tutarını geçemez.
12- Görüldüğü gibi, “Beyaz Reform” olarak kamuoyuna duyurulan Ek Ödeme Yönetmeliği ile performansa bağlı ek ödeme sisteminde herhangi bir değişiklik yapılmamış, sistem sadece ad değiştirerek “teşvik sistemi”ne dönüşmüştür.
Hekimler eğitimlerine ve sundukları hizmetin niteliğine uygun olarak, tek seferde almayı hak ettikleri ücrete kavuşabilmek için, daha çok çalışmaya, daha çok hizmet üretmeye, daha çok hasta bakmaya, daha çok tetkik istemeye, daha çok girişimsel işlem ve ameliyat yapmaya, daha uzun saatler çalışmaya, mesai dışı çalışmaya kısaca sağlık işletmesi için daha çok gelir üretmeye zorlanmaktadır.
Hekimler, tamamı emekliliğe yansıyan ve genel bütçeden karşılanan tek kalemde alabilecekleri ücrete bu Yönetmelik ’le de ulaşamadığı gibi, performans baskınından da kurtulmuş değildir.